Karşılaştığımız Olumlu-Olumsuz Olaylara Ne Tepki Vereceğimize Beynimiz mi Karar Veriyor?

Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi’ndeki araştırmacılar, bir kişinin istenmeyen olumsuz bir olay hakkındaki bilgileri öğrenme veya onlardan saklanma seçeneğiyle karşı karşıya kaldığında, beyinde aktif hale gelen belirli alanları ve hücreleri belirlediler.

Bulgular, obsesif-kompulsif bozukluk ve anksiyete gibi psikiyatrik durumların altında yatan süreçlere ışık tutabilir.

Nörobilim, beyin cerrahisi ve biyomedikal mühendisliği doçenti olan kıdemli yazar Ilya Monosov, “İnsanların beyinleri bilgi çağıyla başa çıkmak için iyi donanımlı değil” dedi. “İnsanlar sürekli bir şeyleri kontrol ediyor ve bu kontrollerin bir kısmı tamamen yararsız. Modern yaşam tarzlarımız, belirsiz ve sürekli değişen bir ortamda hayatta kalmamıza yardımcı olmak için milyonlarca yıl içinde gelişen beynimizdeki devreleri yeniden şekillendiriyor olabilir.”

2019’da maymunları inceleyen Monosov laboratuvarı üyeleri, ödüller gibi olumlu olarak beklenen olaylar hakkındaki belirsizliğin izlenmesiyle ilgili iki beyin bölgesi belirledi. Bu alanlardaki faaliyetler, maymunların olabilecek iyi şeyler hakkında bilgi bulma motivasyonunu arttırdı.

Ancak aynı devrelerin cezalar gibi olumsuz olarak beklenen olaylar hakkında bilgi aramaya dahil olup olmadığı açık değildi. Ne de olsa çoğu insan, örneğin bir at yarışına yapılan bir bahsin büyük bir getiri sağlayıp sağlamayacağını bilmek ister. Kötü haberler için durum böyle değildir.

Monosov, “Klinikte, bazı hastalara örneğin Huntington hastalığı (genetik bir beyin hastalığıdır) olup olmadığını öğrenmek için genetik test yaptırma fırsatı verdiğinizde, bazı insanlar devam edip mümkün olan en kısa sürede testi yaptıracak, diğerleri ise reddederek semptomlar ortaya çıkana kadar bekleyecek. Klinikte çalışanlar, bazı insanlarda testi yaptırmak için bilgi edinmeye yönelik davranışlar gözlemlerken bazılarında korku duyduklarına dair davranışlar gözlemlediler.” dedi.

Araştırmacılar, istenmeyen olasılıklar hakkında bilgi aramaya karar vermede yer alan nöral devreleri bulmak için iki maymuna, hoş olmayan bir şeyin ne zaman yoluna girebileceğini anlamalarını öğretti. 

Maymunları, yüzlerine rahatsız edici bir hava üfleme ihtimali olduğunu gösteren sembolleri (ışıklı sensör gibi) tanımaları için eğittiler. Örneğin, maymunlara önce, onlara yüzlerine hava gelebileceğini söyleyen, ancak kesinlik göstermeyen bir sembol gösterildi. (Yani ilk gösterilen sembol sonrasında yüzlerine hava gelebilir de gelmeyebilir de). İlk sembolün gösterilmesinden birkaç saniye sonra, hayvanların belirsizliğini çözen ikinci bir sembol gösterildi. Bu sembol maymunların yüzlerine havanın kesinlikle geleceğini ya da gelmeyeceğini gösteriyordu.

27 yaşında iki erkek al yanaklı maymun. ULUSAL YAŞLANMA ENSTİTÜSÜ/NIH; (YALNIZCA FOTOĞRAF AMAÇLI KOYULMUŞTUR)

Araştırmacılar, hayvanların ne olacağını bilmek isteyip istemediklerini, ikinci sinyali izleyip izlemediklerini veya gözlerini kaçırıp kaçırmadıklarını izlediler. Ayrı deneylerde maymunların farklı semboller ve sonuçları arasında seçim yapmasına izin vererek onları gözlemlediler.

İnsanlar gibi, iki maymunun da kötü haberlere karşı farklı tavırları vardı: Biri bilmek istiyordu; diğeri yapmamayı tercih etti. Kötü haberlere karşı tutumlarındaki farklılık dikkat çekiciydi çünkü iş iyi haberlere geldiğinde aynı fikirdeydiler. Sevdikleri bir şeyi – bir damla meyve suyu – almak üzere olup olmadıklarını bulma seçeneği verildiğinde, ikisi de tutarlı bir şekilde öğrenmeyi seçti.

Nörobilim alanında eğitmen olan Jezzini, “Olumlu ödüllendirici olaylara karşı aynı tutuma sahip hayvanlar arasında bile, olumsuz olaylar hakkında bilgi aramaya yönelik tutumların her iki yöne de gidebildiğini bulduk” dedi. “Bize göre bu, iki tutumun farklı sinirsel süreçler tarafından yönlendirilebileceğinin bir işaretiydi.”

Araştırmacılar, maymunlar bu seçeneklerle karşı karşıya kalırken beyindeki nöral aktiviteyi hassas bir şekilde ölçerek, bir beyin bölgesini, yani iyi ve kötü olasılıklara yönelik tutumlar hakkındaki bilgileri ayrı ayrı kodlayan yeri belirlediler. Aktiviteleri maymunların genel tutumlarını yansıtan bireysel hücreleri içeren ventrolateral prefrontal korteks adlı ikinci bir beyin alanı buldular.

Belirsizliğin altında yatan nöral devreleri anlamak, kaygı ve obsesif-kompulsif bozukluk gibi belirsizliğe tahammül edememeyi içeren koşullara sahip insanlar için daha iyi terapilere doğru bir adımdır.

Monosov, “Bu çalışmaya başladık, çünkü geleceğimizin bizim için ne sakladığını bilme arzumuzu beynin nasıl kodladığını bilmek istedik.” Dedi. “Beynimizin gelişmediği bir dünyada yaşıyoruz. Bilgiye sürekli erişim bizim için başa çıkmamız gereken yeni bir zorluk. Bence bilgi arama mekanizmalarını anlamak toplum ve ruh sağlığı için oldukça önemli.” dedi.

Kaynak

Washington University School of Medicine. (2021, June 11). Study finds brain areas involved in seeking information about bad possibilities: Provides insight into how people decide whether they want to know what future holds. ScienceDaily. Retrieved June 18, 2021 from www.sciencedaily.com/releases/2021/06/210611110807.htm

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
Bu içeriği paylaşın

Yorum bırakın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Scroll to Top