Kedilerin gözbebekleri neden büyür ya da incecik olur hiç düşündünüz mü? Gözün iris kısmının ortasında yer alan boşluk yani göz bebeği, ışığın retina üzerine düşmesini sağlar. Buradan geçen ışık ışınları, göz içerisindeki dokular tarafından soğurulması veya göz içinde saçıldıktan sonra göz bebeğinden geri yansımaması nedeniyle siyah renkli gözükmektedir.
Göz bebeğini çevreleyen renkli kısım yani iris, çoğunlukla düz kastan oluşan büzülebilir bir yapıya sahiptir. Bu, göz bebeğinin boyutunu kontrol ederek içeri giren ışığın miktarını düzenlemeyi sağlar. Böylece ortamdaki ışık miktarına göre göz bebeği büyüyüp küçülerek ışık miktarını dengeler ve en net görüntüyü oluşturmaya çalışır.
Göz bebeğini yuvarlak olarak düşünsek de canlıdan canlıya değişen pek çok enteresan şekle sahip olabilmektedir. Örneğin evcil kedilerin (Felis sylvestris domesticus) göz bebekleri dikey yarık şeklinde iken, mürekkep balıklarında “W” harfine benzer bir şekle sahip göz bebeği vardır. Yarım ay, dikey yarık, inci kolye, yatay yarık ve dikdörtgen göz bebekleri farklı canlılarda rastlanan şekillerdendir.
Yarık şeklindeki göz bebekleri, yuvarlak göz bebeklerine nazaran ışığı daha kolay engelleyebilmektedir. Bu özelliğin alacakaranlıkta etkin olan hayvanların gündüz gün ışığına karşı gözlerini koruma amacıyla evrimleştiği düşünülmektedir. Yuvarlak göz bebeklerine karşın yarık göz bebekleri kısılmak için iki ek kas daha kullanır. Böylece iris yatay olarak da kasılabilmektedir. Örneğin insanın yuvarlak göz bebeği göze düşen ışığın yoğunluğunu 10 kat azaltabilirken kedinin yarık şeklindeki göz bebeği retinaya düşen ışığı 135 kat kadar azaltabilmektedir.
Kedilerin Gözbebekleri Neden Büyür ya da İncecik Olur?
Karanlık ortamlarda ışık yoğunluğunun düşük olması nedeniyle, gözün içine daha çok ışık girebilmesi için gözbebekleri büyür. Özellikle kedilerde, gözün arkasındaki tapetum lucidum tabakasından yansıyan ışık geceleri daha kolay fark edilir ve karanlıkta parlayan bir çift göz olarak algılanır.
Ortamdaki ışık miktarından bağımsız olarak kedilerde gözlemlenen farklı bir durum ise aşırı heyecan, endişe ve korku gibi ruh hali değişiklerine bağlı olarak ortaya çıkan göz bebeği büyümesi durumudur. Özellikle avına odaklanma anında, tehdit hissettiğinde veya korktuğunda göz bebekleri bu duruma çok ani olarak reaksiyon göstererek büyüyüp küçülebilmektedir.
Credit: Instagram/@natsuko_cat
Kaynak
tr.m.wikipedia.org/wiki/Göz_bebeği
vetlove.net/kedilerin-goz-bebekleri-neden-buyur
hurriyet.com.tr/gundem/kedilerin-goz-bebekleri-neden-buyur-41637099
