Beyinlerini Küçültebilen ve Yeniden Büyütebilen İlk Böcek Türü: Hint Zıplayan Karınca

New York Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Arizona Eyalet Üniversitesi’nden bir araştırma ekibi, belirli bir karınca türünün benzersiz olduğunu keşfetti. Sebebi ise işçi karıncaların gerektiğinde beyin boyutlarını attırıp küçültebilmesiydi! Proceedings of The Royal Society B’de grubun, Hint zıplayan karıncalar (Ing: Indıan jumping ant) hakkındaki çalışmalarını ve beyinlerinin ve yumurtalıklarının esnekliği hakkındaki makaleleri yayınlandı.

Hayvanlar alemi içerisindeki çok az tür beyinlerinin boyutunu değiştirebilir. Daha azı orijinal boyutlarına geri döndürebilir. Araştırmacılar bu yeteneğe sahip ilk böcek türünü buldular: Hint zıplayan karıncalar. Karıncalar gibi sosyal böcekler tipik olarak kast temelli bir toplumda yaşarlar. Çoğu karınca türünde, bir koloninin üreyebilen tek üyeleri erkek karıncalar ve kraliçedir. Diğer karıncalar ise yiyecek aramak, avlanmak, temizlik yapmak, larvalara bakmak veya yuvayı korumak gibi işleri yaparlar. Bir kraliçe öldüğünde koloni genellikle aynı şeyi takip eder. Bu yeni çalışmada araştırmacılar, Hint zıplayan karıncalarla işlerin oldukça farklı olduğunu keşfettiler. Kadın işçi karıncalar, kraliçe ölürse, kraliçelik için rekabet edebilirler ve kazanırlarsa beyin boyutlarını küçültebilir ve yumurtalıklarının boyutunu arttırarak bir kraliçenin görevlerini üstlenmeye hazır hale gelebilirler. Kraliçenin ölümüyle yok olmayan bu karınca türü, işlevsel olarak adeta ölümsüzdür.

Araştırmacılar, yaptıkları çalışmada benzersiz davranışları hakkında daha fazla bilgi edinebilmek için birkaç yıl boyunca Hint zıplayan karıncaları izleyip parçalara ayırdılar. Bir koloninin kraliçesi öldüğünde, birçok kadın işçinin kraliçelik için yarışmaya başladığını keşfettiler. Yarışmalar daha çok diğer kadın karıncaları antenleriyle dürtmek şeklindeydi. Ritüelleşmiş bu mücadelede, kararın nasıl alındığı hala net olmamakla, bir aylık sürede fikir birliğine varılır ve yarışmacılardan biri kazanan ilan edilir. Özellikle kraliçe işi için yarışan tüm dişiler, yarışma yapılırken işçi görevlerine de devam ettiler. Araştırmacılar, kraliçe olacak karıncayı tanımlamak için ‘gamergate’ terimini kullandılar. Gamergate (sözde kraliçe) artık koloninin diğer üyeleriyle çiftleşmeye ve koloninin ömrünü uzatmaya hazırdır.

Baş yazar Dr Clint Penick, ” Yetişkinlik aşamasında kendilerini tamamen döndürme yeteneğine sahipler. Bu da çalışmaları ilginç kılıyor”

Yeni kraliçe belirlendiğinde değişmeye başlar. Beyni yaklaşık %25 küçülür ve yumurtalıkları ise beş kat şişerek tüm karnı dolduracak kadar büyümektedir. Ayrıca zehir üretmeyi bırakarak davranışları değişecektir. Kavga etmek yerine davetsiz misafirlerden saklanmaya başlayacak ve asla  avlanmayacaktır. Bu sayede sözde kraliçeler yaşam sürelerini yaklaşık 6 aydan 5 yıla kadar arttırmış olacaktır. Araştırmacılar bu yeteneklerin, sınırlı kaynakları yumurta üretimine yönlendirmek için tasarlanmış bir süreç olduğundan şüpheleniyorlar.

Araştırmacılar, fizyolojik ve davranışsal değişikliklerin tersine çevrilir olup olmadığını anlamak amacıyla kadın işçileri koloniden çıkardılar ve kraliçe olmak için yeniden rekabet etmelerine izin verildi. Kazananın ilan edilip vücudu değiştiğinde yeni kraliçe orijinal koloniye tekrar geri koyuldu. Diğer karıncaların onu yerinde tuttuğunu ve bir süre herhangi bir şey yapmasını engellendiği gözlemlendi. Yani çalışma sonuçlarına göre bir işçinin ‘sözde kraliçe’ statüsü iptal edilirse vücutları geri dönüyordu. Belli bir süre sonra, ‘gamergate’ fiziksel olarak bir işçi karıncaya geri döndü. Bu değişiklik bir böcekte daha önce hiç görülmemiş bir esneklik derecesiydi.

Kaynaklar

1. Clint A. Penick et al. Reversible plasticity in brain size, behavior and physiology characterizes caste transitions in a socially flexible ant ( Harpegnathos saltator ), Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences (2021). DOI: 10.1098/rspb.2021.0141
2. Phys.org. 2021. Worker ants that can shrink their brains and then grow them back when needed. [online] Erişim Adresi: https://phys.org/news/2021-04-worker-ants-brains.html [14 Nisan 2021’de erişildi].
3. Grover, N., 2021. Indian jumping ants have ability to shrink brain and re-grow it — study. [online] the Guardian. Erişim Adresi: https://www.theguardian.com/environment/2021/apr/14/indian-jumping-ants-have-ability-to-shrink-brain-and-re-grow-it-study?utm_term=Autofeed&CMP=twt_gu&utm_medium&utm_source=Twitter#Echobox=1618378589 [15 Nisan 2021’de erişildi].