Yerli Aşı VLP

VLP ve VLP AŞISI NEDİR?

Virüs benzeri parçacıklar (VLP’ler), virüslere çok benzeyen moleküllerdir. Ancak viral genetik materyal içermedikleri için bulaşıcı değildirler.

Sağlık Bakanlığı VLP aşılarını, genetik materyali olmayan boş virüs kabuklarının hastalığa sebep olan virüsün yapısını taklit ederek yerleştiği canlıda antikor üretimini sağlaması prensibi ile hazırlanan aşı olarak tanımlıyor.

Geliştirilen virüs benzeri parçacıklar (virüs kabukları), virüsü enfeksiyon oluşturmayacak şekilde taklit ediyor. Hastalığa neden olmayan bu parçacıklar, bağışıklık tepkisi uyandırıyor.

Türkiye’de Bilkent Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü’nden Prof. Dr. İhsan Gürsel ile Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden eşi Prof. Dr. Mayda Gürsel ve ekibi ile birlikte geliştirilen VLP aşı adayı kısa süre önce Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) Covid-19 aday aşı listesine eklenerek dünyada klinik aşamaya geçen 4’üncü aşı adayı oldu.

Aşının Faz Çalışmaları

VLP temelli yerli aşı adayı çalışmalarını yürüten Prof. Dr. Fevzi Altuntaş, “Faz-1’in bitmesi Mayıs’ın ilk haftası, Faz-2’nin başlaması Haziran’ın ilk haftası, Faz-3’ün başlaması da Ağustos ayında olur.” Açıklamasında bulunmuştu. Bunun üzerine planladıkları gibi aşının Faz-I aşamasına başlandı. İlk faz çalışmalarına 36 gönüllü eşliğinde başlandı. Yerli aşının ilk gönüllülerinden Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ilk dozunu 12 Nisan 2021 tarihinde vurulduğu aşının 21 gün sonra ikinci dozunu da oldu.

Faz Çalışmalarına Kimler Gönüllü Olabiliyor?

Öncelikle gönüllülerin 18 yaşın üzerinde olması gerekiyor, herhangi bir sağlık sorununun olmaması, herhangi bir ilaç tedavisi almamış olması ve bu arada da Covid-19’u geçirmemiş olması gerekiyor. Gönüllünün burnundan ve ağzından alınan PCR sürüntüsünün ve antikorlarının negatif olması, tam kan sayımının, biyokimyasal parametrelerin normal olması gerekiyor ve hepatit virüslerini geçirmemiş olması gerekiyor.

Kabaca gönüllü olmak isteyen kişinin hem laboratuvar olarak hem fiziksel anlamda normal olduğunun gözlemlenmesi gerekiyor. Daha sonra gönüllü kişiye klinik çalışmalara katılım için bir gönüllü onam formu veriliyor. Bunu kendisi okuyor ve onayladığını deklare ederek imzalıyor. Daha sonra gönüllü kişi klinik merkeze alınıyor ve faz çalışmalarına başlanıyor.

VLP Aşısının Etkileri ve Bağışıklık Tepkisi

Yapılan yazılı açıklamada, VLP aşılarının oldukça yenilikçi olduğu ifade edilmekte. Bu aşıların protein tabanlı olduğu ve bu nedenle de etkilerinin oldukça yüksek olduğu belirtiliyor. VLP tipi aşılarda, geliştirilen virüs benzeri parçacıklar, virüsü enfeksiyon oluşturmayacak bir şekilde taklit ediyor. Bu parçacıklar bağışıklık tepkisi uyandırırken hastalığa da neden olmuyor. Geliştirilen aşı adayının başka bir özelliği ise diğer VLP aşılarından farkı olarak bu platformda virüsün 4 yapısal proteini de aşı antijeni olarak kullanılıyor. Bu yönüyle de Dünyada klinik faza giren başka bir aşı adayı bulunmuyor.

Aşının Onaylanması ve Uygulanması

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank aşının tahmini üretim süreci ile ilgili “Bu inovatif bir aşı çalışması. Virüse benzettiğiniz bir yapıyla antikor oluşturmaya çalışıyorsunuz; basitçe anlatımı bu. Ama bizim aşımız hem bu teknolojinin yeni olması hem de virüsün 4 bölgesini de hedef alan protein tabanlı aşı olması bakımından değişik bir aşı teknolojisi. Biz, tabi ki aşımızdan çok umutluyuz. Hocalarımız, bir senedir insanüstü bir gayretle bu işi götürüyorlar. İnsan çalışmaları başladı. O süreçler de kolay süreçler değil. Eğer bütün aşamalar başarılı bir şekilde tamamlanırsa, inşallah sene sonundan önce aşımızı elimize alabiliriz. Burada önemli olan hususlardan biri de bunları üretecek tesislerin hazır olması. Zaten firmalarla hocalarımız çalışıyor. Bu aşamaların tamamı başarılı olursa inşallah sene sonunda 50 milyon doz kapasiteye sahip aşı adayımız olacak.” Açıklamasında bulundu.

TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal Faz 3 aşamasının ilerlediği sürece paralel olarak üretim çalışmalarının da başlayacağının altını çizdi. “Bizim altyapımız yok deniliyor. Hayır, bizim üretim altyapımız firmalarımızda var. VLP aşımızı da üretecek olan da yine bu kampüsümüzün içinde. Şu an üretim için planlamalar yapılıyor. Faz 3 aşamasını tamamladığımızda üretime de başlamış olacağız ve kullanıma sunmuş olacağız. O da yıl sonu demek. Bunu yıl sonuna doğru kitlesel kullanıma sunmuş olacağız” açıklamasında bulundu.

Kaynaklar

Kaynak 1, Kaynak 2, Kaynak 3, Kaynak 4