İki Kişilik Delilik: İkinci Partnere Geçen Psikotik Düşünceler
Paylaşılmış Psikoz Kaç Farklı Şekilde Olabilir?
Psikoloji alanında nadir görülen ve en ilginç vakalar arasında yerini alan “Folie à deux”, diğer adıyla iki kişilik delilik, son dönemlerde oldukça dikkat çekmektedir. Bu bozukluk iki veya daha fazla kişi arasında paylaşılan bir psikotik durumdur. Yaşanan psikotik bozukluk, özellikle aynı aile fertleri veyahut birbiriyle yakın ilişkiler kuran kişiler arasında gelişebilmektedir. Genelde primer vaka olarak isimlendirilen bir kişi bu psikotik durumdan muzdariptir ve diğer birey ya da bireylere aktarır.
Elde edilen verilere göre 4 farklı biçimde görülebildiği tespit edilmiştir. En sık görülen folie imposée‘de; baskın ve aktif hâlde bulunan kişinin gösterdiği semptomlar, itaatkâr ve telkine yatkınlık gösteren kişiye geçirilmektedir.
Folie simultanée olarak adlandırılan biçiminde; iki hasta da aynı anda benzer semptomlar gösterir ve iki taraf da baskın değildir.
Folie communiquée‘de 2 hasta, farklı zaman aralığında bir psikoz yaratır ama iki kişide de hastalık kendi özelliklerini oluşturur.
Folie induité aralarında en nadir görülen biçimidir. İki hasta da birbirlerinin semptomlarını git gide zenginleştirmektedir.
Gündelik Yaşamdan Bir Olay: Otobana Atlayan İsveçli İkizler
İngiltere’de daha önce eşi benzeri görülmemiş bir olay yaşandı. 2 kadının yürüyerek M6 otobanına ulaşıp kendilerini yola atmaları sonucu trafik kilitlendi.
Her şeyin başında Ursula Eriksson ve Sabina Eriksson, Liverpool’dan Londra’ya gitmek için otobüs bileti satın aldılar. Daha sonrasında ikizler, otobüs şoförüne iyi hissetmediklerini belirtilerek otoban kenarında bulunan Keele dinlenme tesislerinde indiler. Şoförün ifadesine göre ikizlerin çantalarına sıkıca sarılmış olması kendisini şüphelendirdi ve otobüse tekrar binmeden önce çantalarını kontrol etmek istedi. İkizler, şiddetle bu talebi reddedince şoför, polisi aradı. Olay yerine gelen polis şüphelerin yersiz olduğunu belirttikten sonra gitti. Bu noktadan sonra ikizler, yürüyerek otobana ulaştılar ve tamamen kendilerinden geçmiş bir biçimde, hızla gelen araçları umursamayarak yola çıkıp yürümeye başladılar.
Bunlar yaşanırken İngiltere’nin ünlü programı “Otoban Polisleri” de çekim için o noktadaydı. Trafiğin kilitlendiğini fark eden kameramanlar hızla ikizleri çekmeye başladı. İngiltere’de yayaların otobana girmesi kesinlikle yasak olduğundan ve büyük yaptırımlar uygulandığından dolayı polis hızla olay yerine intikal etti. Asıl gariplikler ise polisin gelmesinden sonra başladı.
Ursula ve Sabina Eriksson’u etkisiz hâle getirmeye çalışan polisler, Ursula’nın karşı koyması sonucu kendisini tutamadı ve Ursula tırın önüne atladı. Polisler olayın şokundayken aynısını Sabina’da yaptı ve kendisine de bir otomobil çarptı. İkisi de kazayı küçük sıyrıklarla atlatsa da asla sakinleşmiyorlardı. Sabina, Ursula’ya doğru “Organlarını çalmaya çalışıyorlar” diye bağırıyordu. Durumu ağır olan Ursula, hastaneye kaldırılırken Sabina yine polislerden kurtulup tekrar yola atladı ancak zarar görmeden polisler tarafından gözaltına alındı. Gözaltı süresince aniden sakinleşen ve fazla normal davranan Sabina, psikolojik bir değerlendirmeye bile alınmadan serbest bırakıldı ve bu, polisin yaptığı en büyük hataydı.
Sabina Eriksson, 2 erkekle birlikte Fenton sokağında yürürken görüldü. Bu 2 erkeğe; ikizinin taburcu olduğunda kalacak yerlerinin olmadığını ve otel aradığını söyledi. Bu 2 erkekten Gleen Hollinshead, kendisinde kalabileceğini teklif edince Sabina da bu teklifi kabul etti. Evin önüne geldiklerinde iddialara göre zehirli sigara ikram etti. Ertesi sabah Hollinshead, çay istemek için yan komşusuna gitti ve döner dönmez daire kapısından kendisini dışarı atıp “Beni bıçakladı” diye bağırdı. Sabina tarafından 5 kez bıçaklanan Hollinshead, yere yığıldı ve hayatını kaybetti. Komşusunun polisi aradığı sırada Sabina evden kaçtı.
Sokaklarda gezen Sabina, görgü tanıklarına göre kendi kendine konuşurken elindeki çekiçle kafasına vuruyordu. Ayrıca cebinde de bir adet tuğla taşıyordu. Yoldan geçen bir vatandaş kendisini engellemek isteyince tuğlayla ensesine vurdu. Adam bayıldıktan sonra da Sabina yine olay yerinden kaçtı ancak bu sefer polisler de kendisinin peşine düşmüştü. Kısa süreli bir kovalamacının ardından Sabina, kendini 12 metrelik köprüden aşağı attı ve iki bacağı kırıldı. Hastanede tedavi altına alındıktan sonra polis sorgusuna alındı.
Olay sonucunda 2 Eylü 2009’da; psikolojik rahatsızlığı da göz önünde bulundurularak Sabina, cinayetten 5 yıl hapis cezasın çarptırıldı.
Görüntüleri izlemek için: https://www.youtube.com/watch?v=6agXn3fVnRs
Popüler Kültürde Folie à Deux
2006 yılında çıkan, William Friedkin tarafından yönetilen psikolojik korku filmi “Bug”; travmatik bir geçmişi olan Agnes ile Peter’in bir ilişkiye başlaması sonucunda başlamaktadır. Dikkat çeken ana yanılsama, Peter’in derisinde gezinen böceklerin, Agnes ile kaldıkları otel odasını istila etmesidir. Agnes ise bunların sonucunda yavaş yavaş gerçek ve yanılsamayı birbirine karıştırır. Agnes ve Peter’in yaşadığı durum, Folie à Deux’un Folie imposée biçimine girmektedir; yani psikotik düşünce, ikinci partnere geçmiştir.
Kaynak
https://www.hurriyet.com.tr/dunya/garip-oykuler-ikili-delilik-40049084
Kocabıyık, A., Karşıdağ, Ç., Ciğerli, G., Kükürt, R., Alpay, N. “Bir Olgu Nedeniyle Folie A Deux”. Düşünen Adam; 2004, 17 (4): 228-233.
Görsel: https://www.corkbeo.ie/news/local-news/utterly-bizarre-tragic-story-identical-21565224