Cinsel Yolla Bulaşıyor, Kansere Neden Oluyor: HPV

Çoğumuz HIV’ı artık biliyoruz. Genellikle HIV ile karıştırılan HPV farklı bir virüstür ve 2018 yılında yapılan bir araştırmada; ergenlik çağının sonunda ve 20’li yaşların başında olan insanlarda tam tamına 43 milyon HPV vakası gözlemlenmiştir. Bu kadar büyük vaka oranına neden olan bu virüs nedir, nasıl bulaşır ve tedavisi var mıdır?

Nedir Bu HPV?

7.9 kb DNA molekülü içeren HPV (insan papilloma virüsü), 8 açık okuma çerçevesi (open reading frame, ORF,), transkripsiyon düzenleyicileri ve replikasyon orijini içeren uzun kontrol bölgeleri ( long control regions, LCP,) barındırır. DNA replikasyonunu, transkripsiyonunu ve hücre transformasyonunu düzenleyen 6 adet açık zincir bölümü vardır ve hastalık yapan bölüm açık zincir dediğimiz “E” bölümleridir. Aynı zamanda viral kapsid proteinleri dediğimiz L1 ve L2 proteinleri barındırır. Bu yapılar virüsün dış katmanı olarak nitelendirdiğimiz kapsid yapısını oluşturur.

Görsel 1: Erken zincir denilen E bölgeleri ve geç zincir denilen L bölgelerinin gösterimi. URR bölgesi ise” yukarı düzenleyici bölgeler” olarak isimlendirilir.

Görsel 2: HPV’nin taramalı elektron mikroskobuyla çekilmiş gerçek görüntüsü

HPV Nasıl Bulaşır?

HPV aslında çok yaygın bir virüstür ve insanların, hayatlarının bir döneminde mutlaka bir HPV türünü kaptığı veya kapacağı düşünülür. HPV’yi taşıyan biriyle vajinal, anal veya oral seks yapmanız durumunda enfekte olursunuz. Ama korkmayın çünkü çoğu HPV enfeksiyonu genellikle 2 yıl içinde kendiliğinden geçer. Düşük riskli olarak saydığımız bu HPV enfeksiyonları bazen cinsel organlarda, anüs, ağız, boğaz veya çevresinde siğillere neden olabilir. Yüksek riskli olan HPV enfeksiyonları daha uzun sürer ve kanserlere neden olma ihtimali oldukça yüksektir. Yüksek riskli olan HPV türleri; HPV 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66 ve 68’dir. Özellikle HPV16 ve HPV18 kansere neden olan yüksek riskli türlerdir. Neden oldukları kanser türleri;

Kadınlarda serviks, vajina ve vulva
Erkeklerde penis
Hem erkeklerde hem de kadınlarda anüs
Hem erkeklerde hem de kadınlarda dil kökünde ve bademcikler dahil olmak üzere boğazın arkasında orofarenjiyal bölgede

Amerika’da her yıl HPV’ye bağlı olarak erkekler ve kadınlarda yaklaşık 36000 kanser vakası görülmektedir.

Görsel 3: HPV’nin neden olduğu kanser türlerinin 1 yıl içinde dağılımını gösteren tablo

HPV Hücrelerimizi Nasıl Enfekte Eder?

Virüs aslında sağlam olan hücrelere bağlanamaz. Enfekte edebilmesi için epitel dokumuzda sıyrıklar ve travmaların olması gerekir. Bu sıyrıklar ve travmalar da cinsel birliktelik sırasında veya kendiliğinden de oluşabilir. Epitel dokumuz cildimizin üst kısmında bulunan koruyucu tabakadır. Epitel dokudan alt dokuya inerek skuamöz hücrelerimizde çoğalırlar. Burada “E” dediğimiz proteinleri sentezlerler. Yüzeye doğru ilerleyen virüs bu sefer “L” dediğimiz proteinleri sentezlemeye başlar. Bazı yayınlar virüsün kana geçmediğini, bu yüzden bağışıklık hücrelerimizin virüsü tanıyıp savunamadığını ileri sürse de aksi yayınlar da mevcuttur.

Semptomları ve Tanısı Nasıl Olur?

Yüksek riskli olarak nitelendirdiğimiz HPV enfeksiyonu genelde semptomlara neden olmaz ve kanser öncesi hücre değişiklikleri nadiren semptomlara neden olduğu için rahim ağzı kanseri taraması yapılması oldukça önemlidir. Aynı zamanda vücudun diğer bölgelerinde kaşıntı, kanama, lezyonlar, siğiller gibi semptomlar ortaya çıkabilir. Enfeksiyonun kansere dönüşmesi sonucu kanamalar, ağrılar ve şişlikler oluşur.

Görsel 4: HPV’ye maruz kalmış bir kadın hastanın ağız çevresi,dudak ve dilinde oluşan siğil benzeri lezyonlar

Rahim ağzı kanseri taramasının amacı, kanser öncesi hücre değişikliklerini erken bir aşamada, kanser olmadan önce veya tedavinin kanserin gelişmesini engelleyebildiği zaman bulmaktır. Şu anda FDA onaylı rahim ağzı kanseri tarama testleri mevcuttur ve rutin olarak yapılmalıdır. Tarama testi; yüksek riskli HPV için servikal hücreleri kontrol eden HPV testini, yüksek riskli HPV’nin neden olabileceği servikal hücre değişikliklerini kontrol eden Pap testini, hem de yüksek riskli HPV’yi kontrol eden HPV/Pap testini içerir. Rahim ağzı kanserine tek başına neden olabilen bu virüs düşünüldüğünde, testler hayati bir önem taşır.

Peki HPV’den Nasıl Korunuruz?

Enfeksiyon cinsel partnerler arasında kolaylıkla geçer. Prezervatif ve diş barajları, HPV riskini azaltır fakat yok etmez. Fakat endişelenmenize gerek yok çünkü HPV aşıları zaten mevcut. Ama bu aşıları HPV enfeksiyonu kapmadan olmanız da etkinliği açısından oldukça önemli. Çünkü elimizdeki veriler aşının; HPV’nin neden olduğu kanserlerin %90’ından koruduğunu göstermekte. Bu yüzden CDC; 11-12 yaşındaki çocukların iki doz HPV aşısı olması gerektiğini savunmaktadır. İlk dozun ardından 6 ila 12 ay sonra ikinci doz yapılmalıdır.

Görsel 5: HPV aşısının yaş dağılımına göre yapılması gereken doz miktarı

15 yaşından sonra aşı olacak çocuklara 3 doz aşı yapılması gerekmektedir. Eğer aşı olmadıysanız ve 26 yaşından küçükseniz hala aşı olabilirsiniz. Yetişkinler de (27-45 yaş) HPV aşısı olabilir fakat ileri yaşlardaki insanlar zaten hayatlarında en az bir kez HPV enfeksiyonuna maruz kaldıkları için aşının etkinliği azalır. 15 yılı aşkın bir süredir var olan HPV aşılarının güvenirliği ve etkinliği kanıtlanmıştır. Öyle ki HPV’nin neden olduğu genital siğillerin ve enfeksiyonların genç kızlarda %88, genç kadınlarda %81 oranında düştüğü gözlemlenmiştir. Aşılanmış kadınlarda, rahim ağzı kanserine karşı da %40 oranında düşüş gözlemlenmiştir.

Aşı ülkemizde yapılmaktadır fakat maalesef ücretsiz değildir. Umarız bu konuda kamuoyu oluşur ve hayati öneme sahip olan bu aşı ülkemizde ücretsiz bir şekilde uygulanabilir.