Çağımızın en büyük hastalıklarından biri olan kanser git gide yaygınlaşıyor. Bilim insanları da yeni çözümlerle karşımıza çıkmaktalar. Özellikle CAR T tedavisi son zamanlarda oldukça dikkat çekmekte. Tüm bunlara geçmeden önce kanserin ne olduğu ve nasıl yayıldığı anlamak oldukça zordur.
Kanser nedir?
Kanser ; organdaki ya da dokudaki hücrelerin düzensiz bir biçimde çoğalıp büyümesiyle oluşan kötü huyu urlardır. En başa dönersek; hücreler bölünerek çoğalırlar, kanser ve sinir hücreleri bunlara dahil değildir. Daha sonrasında süreçte bazı sapmalar sonucunda kontrolsüz bölünmeler yaşanmaya başlanır. Özellikle yeni hücre ihtiyacı yokken çoğalan bu hücreler, belli kütleye ulaşırlar. En sonunda tümör dediğimiz kavramı yaratırlar. Kanserli hücreler, DNA iplikçiğindeki hasardan kaynaklı olarak meydana gelirler. Hücre normal şartlarda bu hasarı onarabilir ama kanserli hücre bu onarımı yapamaz. Hasarlı DNA bulunduran hücrelerin sayısı git gide artmaya başlar. Bu da bireyin birçok fonksiyonunu etkileyerek yaşam kalitesini düşürmeye başlar.
CAR T tedavisi nedir?
Bilim insanları, kansere yakalanan insanlar için immün sistemi merkezli bu tedavi üzerine çeşitli çalışmalar yürütüyorlar. Amaç ise bireyin immün sisteminin yeniden tasarlanması suretiyle tümöre saldırabilmesi.
Şu anda deneysel çalışmaların sürdürüldüğü bu tedavi yönteminde 16 hasta ile çalışıldı. 16 hastanın da her birine kendilerine ait olacak şekilde tedavi uygulanıyor. Tümörlerinde bulunan belirli bir zayıf nokta hedef alınıyor. Yani bir bakıma kişiye özel tedavi uygulanıyor diyebiliriz. Çalışmada immün sistemde bulunan T hücreleri ön planda.
T hücreleri nedir?
T hücrelerinin görevi, vücutta bulunan yabancı organizmalara karşı diğer bağışıklık sistemi hücrelerini uyarmaktır. Reseptör proteini kullanan T hücreleri, enfeksiyon ve kanserejen olma ihtimali bulunan tüm hücreleri işaretliyor. Ancak tabi ki her şey bu kadar basit değil. Zira kanserli hücreler T hücrelerinin tespitte bulunmasını ne yazık ki zorlaşıyor. Eğeer dışarıdan alınan bir bakteri veyahut virüs olsaydı, T hücrelerinin işi zorlaşmamış olacaktı. Bu noktada araştırmanın ana fikri, kanser işaretlemesi yapan T hücrelerinin seviyesinin arttırılması.
Deneysel olan bu tedavinin süreci nasıl işler?
Bilim insanları öncelikli olarak kanser hücrelerini yakalayabilmiş olan reseptörlere sahip T hücrelerini saptıyor. Bunu başaramamış olan T hücrelerini toplayıp yeniden tasarlıyorlar. Ardından ise kanseri tespit etmiş olan reseptörlerle değiştiriyorlar. Bu modifiye edilen T hücreleri, vücuda tümör tespiti dolayısıyla yeniden veriliyor.
CRISPR teknolojisine başvuruluyor
T hücrelerini birer kanser avcısına çevirebilmek için ciddi oranda genetik çalışmaların yapılması gerekmektedir. Genetik makaslar olarak çalışan CRISPR, yaşayan hücreleri DNA’larında belli ve hassas farklılıklar yaratabiliyor.
Araştırmayı yapan ekipten olan California Üniversitesi çalışanı Dr. Antoni Ribas, “Bu kişiye özel kanser tedavisi geliştirilmesi çalışmalarında ileriye doğu bir sıçrama” şeklinde açıklamada bulunmuştur.
Kaynak
https://www.bbc.com/turkce/articles/c514199q391o
https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-nedir-belirtileri.html
