Plasebo terimi, latince “memnun etme” anlamına gelir. Tıbbi olarak ilaca veya tedaviye bire bir benzeyen ancak içinde ilacın etkili maddesini veya tedavi yönteminin aslını içermeyen sahte uygulamayı tarif eder.
Akıl, gerçekten ilaçtan üstün müdür? Düşünce gücüyle beyinde ilaç etkisi yaratmak mümkün mü? Gelin bir bakış atalım.
Akıl ilaçtan üstündür!
Öncelikle bu konuda dikkat çeken en önemli çalışma ABD’li anestezi ve tıbbi etik uzmanı Doktor Henry Beecher tarafından 1955 yılında yayımlanmıştır.
İkinci Dünya Savaşında Dr. Henry, yaralı askerlerin tedavisi sırasında kullanılan morfin tükendiği zaman ilginç olarak hastalara belli etmeden onlara tuzlu su karışımı verdi. Sonuç herkesi şoka uğratacak düzeyde olup askerlerin %35’inden fazlası iyi olduğunu söylemeye başladı. Kısacası tedavi gördüğünüzü düşünmek bile sizi iyileştirebiliyor.
Bu konuda başka bir araştırmaya da 1978’de Jon Levine öncülük etti. Levine ve ekibi, yirmilik dişleri çekildikten sonra hastalara “plasebo” verdi. Hastaların ağrıları gerçekten azalmıştı.
Peki, bu sırada beyinde neler oluyor?
Özellikle ağrının kontrolü ve iyileştirilmesinde ağrınızın geçeceğine dair olan inancınız vücudun doğal ağrı kesici olan “endorfinlerin” salgılanmasına neden oluyor. Endorfinler, kendinizi iyi hissetmenizi sağlayan morfin benzeri nöropeptidlerdir. Ayrıca inanca dayalı iyileşme beklentisi ödül sisteminin uyarılmasına ve dopamin salgılanmasına neden oluyor.
İşin ilginç olanı ise bağlılık ve güven nörokimyasalı olan “oksitosinin” de bu sırada salgılandığını biliyoruz. Bu yönüyle baktığımızda, oksitosin’in daha çok güven duyma ve inancı pekiştirme ile ilişkili olabileceğini düşünebiliriz.
Kaynak
Bendetti, Physiol Rev 93:1207-1246, 2013
Tayfun Özbay, “Görünmeyen Beyin”, syf 417
