Daha önce beyin yiyen amip olarak bilinen bir canlı duydunuz mu? Bilimsel adı Naegleria fowleri olan amip türü, burun boşluğundan bulaşması halinde insan sağlığı için tehlike arz ediyor! Peki Naegleria fowleri‘nin neden olduğu rahatsızlığın bir tedavisi var mı? Neden beyin yiyen olarak adlandırılıyor? Gelin detaylıca inceleyelim.
Naegleria fowleri nasıl bir canlıdır?
Naegleria fowleri, Naegleria cinsine bağlı bir protist türüdür. Patojenik, serbest yaşayan, bakteri yiyen bir mikroorganizmadır ve insana bulaşması halinde genellikle ölümle sonuçanan bir beyin enfeksiyonuna neden olur. Bu mikroorganizmanın kist, trofozoit ve kamçılı olarak üç farklı yaşam formu bulunmaktadır.
Düşük sıcaklık veya yetersiz beslenme gibi kötü yaşam koşullarında bu parazitler hayatta kalabilmek için kendilerini kistlere dönüştürürler. Çevresel koşullar normale döndüğünde tekrar aktifleşerek trofozoit formuna dönüşürler. Bu aktif ve enfekte edebilen aşamadır. Ayrıca bu aşamada kendilerini çoğaltabilirler. İyonik konsantrasyonda bir değişikliğe maruz kaldığında trofozoitler iki kamçılı forma dönüşür.
Naegleria fowleri nerelerde bulunur?
Bu amip türü, çoğunlukla göl, nehir ve sıcak su kaynakları gibi tatlı sularda, jeotermal sularda, kaplıcalarda, iyi klorlanmamış havuz sularında ve toprakta bulunabilir. Ayrıca iyi klorlanmamış ve dezenfekte edilmemiş havuz sularında da bulunabilmektedir.
Beyin Yiyen Amip Nasıl Bulaşır?
Çoğunlukla tatlı sularda bulunan bu amip türü, özellikle yüzme havuzları ve kaplıcalarda bulunan insanları yüksek enfeksiyon riski ile tehdit eder. Burun boşluğu aracılığıyla vücuda giren Naegleria fowleri beyne ulaşarak ciddi bir enfeksiyona neden olur. Beyin iltihabı veya menenjitin bir türü olarak bilinen bu enfeksiyon nadir olarak gözlemleniyor olsa da, oldukça tehlikeli ve çoğunlukla ölümle sonuçlanmaktadır.
Beyin yiyen amip, ölüm oranı yüksek olsa da yıl içerisinde diğer hastalıklara kıyasla çok daha az can alır. Örneğin, ABD’de 2022 yılına kadar bildirilen 157 vakada sadece 4 kişi hayatta kalmayı başarabilmiştir.
Beyin Yiyen Amip Enfeksiyonunun Belirtileri Nelerdir?
Erken belirtiler genellikle ateş, baş ağrısı, bulantı, kusma, koku ve tat değişiklikleriyle karakterizedir. Hastalık ilerledikçe ortaya çıkan belirtiler ise şunlardır: Boyun tutulması, yorgunluk, kafa karışıklığı, kişilik değişiklikleri, halüsinasyonlar, nöbetler ve koma. Ne yazık ki ölüm, genellikle bu semptomların başlamasından yaklaşık 5 gün sonra gerçekleşir.
Beyin Yiyen Amipten Nasıl Korunabiliriz?
İçinde Naegleria fowleri bulunan bir bardak suyu içerek enfekte olmanız mümkün değildir. Bu amip insanları yalnızca burun boşluğu aracılığıyla vücuda girdiğinde enfekte edebilmektedir. Bu nedenle öncelikli olarak Naegleria fowleri‘nin bulaşmasını önlemek için düzenli olarak temizlendiğinden emin olmadığınız yüzme havuzları ve kaplıcalara girmekten kaçınmalısınız. Düzenli temizlik ve dezenfeksiyon, beyin yiyen amipin bulaşmasını önleme konusunda çok önemlidir.
Ayrıca bu tarz sularda yüzerken veya dalış yaparken burnunuza veya kulağınıza su kaçmasını önlemeye çalışın. Kulakları ve burnu su kaçmasına karşı korumak enfeksiyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Türkiye’de Beyin Yiyen Amip (Naegleria Fowleri) Var mı?
Türkiye’de de bazı amip türlerinin mevcut olduğu bilinmekle birlikte, çok sık görülen bir hastalık olmamasına karşın Nagleria fowleri özelinde 2009’da Ankara’da, 2017’de Eskişehir’de, 2018’de de Gürcistan’dan gelen bir kişiye İstanbul’da beyin yiyen amip tanısı konulduğu haberleri mevcuttur.
