Modern yaşamla birlikte sofralarımızda giderek daha fazla yer bulan aşırı işlenmiş gıdalar, yalnızca kilo alımına değil, çeşitli sağlık sorunlarına da davetiye çıkarıyor. Son yıllarda hızla artış gösteren aşırı işlenmiş gıda tüketimi, sağlık üzerindeki olası etkileriyle bilim dünyasının merceğinde. Obezite, tip 2 diyabet ve kalp hastalıkları gibi birçok sağlık sorununun yanı sıra, bazı kanser türleriyle de ilişkilendirilen aşırı işlenmiş gıdalar, şimdi de akciğer kanseri riskiyle gündemde.
Yeni Bir Araştırmadan Çarpıcı Bulgular
Thorax dergisinde yayımlanan kapsamlı bir çalışmada, yüksek miktarda aşırı işlenmiş gıda tüketiminin akciğer kanseri riskini %41 oranında artırabileceği öne sürüldü. Araştırma, hem küçük hücreli (SCLC) hem de küçük hücre dışı akciğer kanseri (NSCLC) vakalarında risk artışı olduğunu gösteriyor.
Her ne kadar çalışma bu ilişkinin doğrudan bir neden-sonuç bağlantısını kanıtlamasa da, bulgular daha fazla araştırma yapılması gerektiğine işaret ediyor.
Araştırma, ABD’de yürütülen Prostat, Akciğer, Kolorektal ve Over Kanseri Tarama Denemesi (PLCO) verilerini temel aldı. Ortalama yaşı 62,5 olan yaklaşık 100.000 kişi çalışmaya dahil edildi. Katılımcıların beslenme alışkanlıkları ve yaşam tarzlarına ilişkin detaylı anketlerle toplanan veriler, 12 yılı aşkın bir süre boyunca takip edildi.
Katılımcılar günlük aşırı işlenmiş gıda tüketimlerine göre dört gruba ayrıldı. En az tüketen grup günde ortalama 0,5 porsiyon, en çok tüketen grup ise yaklaşık 6 porsiyon aşırı işlenmiş gıda tüketmekteydi. Genel ortalama ise günlük 2,8 porsiyondu.
Bulgular Ne Diyor?
Takip süresince toplam 1.706 akciğer kanseri vakası kaydedildi. AİG tüketimi en yüksek olan grupta, akciğer kanserine yakalanma oranı %1,9 iken, en düşük tüketim grubunda bu oran %1,3’tü. Bu fark, AİG tüketiminin görece %41 daha yüksek bir riskle bağlantılı olduğunu ortaya koydu.
Olası Risk Nedenleri Neler?
Araştırmacılar, aşırı işlenmiş gıdaların akciğer kanseri riskini artırmasının birkaç olası mekanizmasını değerlendiriyor:
- Düşük besin kalitesi ve endüstriyel işlemler nedeniyle biyoyararlılığın azalması
- Katkı maddeleri (örneğin glutamat ve karragenan) ile akciğer ve bağırsak mikrobiyotasının bozulması
- İşleme ve ambalajlamadan kaynaklanabilecek potansiyel kanserojen kirleticiler
Sigara ve Diğer Faktörler de Önemli
Uzmanlar, özellikle sigara kullanımı ve mesleki maruziyet gibi değişkenlerin dikkate alınmasının önemine dikkat çekiyor. Araştırmada sigara kullanımı için bazı düzeltmeler yapılmış olsa da, sigara içme süresi ve yoğunluğu gibi belirleyici detayların eksik olması, bulguların kesinliğini sınırlıyor.
Ayrıca çalışmaya katılanların büyük çoğunluğunun beyaz etnik gruptan olması, sonuçların genellenebilirliğini azaltıyor.
Bu Bulgular Ne Anlama Geliyor?
Her ne kadar bu çalışma gözlemsel nitelikte olup kesin bir neden-sonuç ilişkisi kuramasa da, aşırı işlenmiş gıdaların potansiyel zararlarını bir kez daha gündeme getiriyor.
Geçmişte yapılan birçok araştırma, aşırı işlenmiş gıda tüketiminin; tüm nedenlere bağlı ölüm, kalp hastalıkları, diyabet, aşırı kilo, ruh sağlığı sorunları ve çeşitli kanser türleriyle ilişkili olduğunu göstermişti.
Ne Yapmalı?
Kanser Araştırmaları Uzmanı Katrina Brown’a göre, sigarayı bırakmak akciğer kanserinden korunmanın en etkili yolu olmaya devam ediyor. Ancak sağlıklı bir yaşam için aşırı işlenmiş gıda tüketimini azaltmak ve bunlar yerine taze meyve, sebze ve tam tahıllar gibi daha az işlenmiş besinleri tercih etmek de önemli bir adım.
Brown’un ifadesiyle:
“Bu çalışmanın büyük bir alarm verdiğini söyleyemeyiz, fakat aşırı işlenmiş gıdaların sınırlandırılması gerektiği yönündeki genel öneriyle kesinlikle çelişmiyor.”
Kaynak
1.
Lung cancer: High intake of ultra-processed foods may raise risk. https://www.medicalnewstoday.com/articles/higher-ultra-processed-food-intake-linked-to-increased-lung-cancer-risk.
