Dans Eden Telgraf Bitkisi

Canlılar dünyasında gözle görülemeyecek kadar hareket eden ve topraktan beslenen bitkiler dans etmeye başladılar. Kulağa ilginç gelen bu cümlenin arkasında aslında bilimsel bir gerçek var ama önce dans eden bu bitkinin ne olduğunu öğrenelim mi?

Telgraf Bitkisini Tanıyalım

Latince adı Codaricolyx motorius olan bu bitkinin adını her yerde (eski adıyla Desmodium gyrans) görebilirsiniz. Tradescantia zebrina olan bir diğer telgraf çiçeği ile de oldukça karıştırılmaktadır. Anneanneler ve annelerimizin balkonlarında, bahçelerinde severek büyüttükleri telgraf çiçeği görsel olarak daha morumsu gözükürken, dans eden telgraf bitkisi sadece yeşildir.

Telgraf Bitkisi Nasıl Dans Ediyor?

Bitki fizyologlarının büyük ilgisini çeken bu bitkinin yaprakçıklarının kendine özgü hareketleri ile dans ettiği görülmüştür. Bitkide terminal ve yan yaprakçıklar bulunmaktadır. Terminal yaprakçıklar gündüz yatay konumdan gece aşağı doğru hareket ederken yan yaprakçıklar dakika başı yukarı ve aşağı ritmik hareketler göstermektedirler. Bu hareketler sıcaklığa bağlı olarak değişmektedir.

Telgraf bitkisinin mekanik yüke, ışığa, elektrik ve manyetik alanlara karşı yaprakçıkların salınım mekanizmalarına ilişkin ilk deneyleri Hintli Fizikçi Bose tarafından yapılmıştır. Yaprakçıkların salınımlarnın yaprakçık tabanında bulunan pulvinusta motor hücrelerin ritmik hareketleriyle şişip büzülmesiyle üretildiği düşünülmektedir. Bu pulvinusta gerçekleşen elektrik potansiyel dalgalanmalar, iyonların özellikle K ve Cl’ un alınması ve salınmasından kaynaklanmaktadır.

Pulvinusun bir ucundan diğer ucuna taşınan potasyum, katyon deposu görürken motor hücreleri ise elektriksel potansiyelin polarize ve depolarize olması durumunda salınmaktadırlar. Depolarizasyon K ve H’nin akışına sebep olurken hiper polarizasyon K ve H akışına teşvik etmektedir. Bu K akışları pulvinusta bulunan suyun ozmotik basıncından sorumlu olduğu düşünülmektedir. Bu ozmotik basınç sonucu pulvinusta belirgin hareketler oluşmaktadır ve bu da bitkinin dans ediyor gibi yaprakçıklarının hareket ediyor gözükmesine sebep olmaktadır.

İlk yayınlanma: 22 Temmuz 2023
Güncellenme: 29 Aralık 2023

Kaynak

Johnsson, A., Sharma, V. K., & Engelmann, W. (2012). The telegraph plant: codariocalyx motorius (formerly also Desmodium gyrans). Plant Electrophysiology: Signaling and Responses, 85-123.

Miah, M. I., & Johnsson, A. (2007). Effects of light on ultradian rhythms in the lateral leaflets of Desmodium gyrans. Journal of Plant Biology, 50, 480-483.

Lewis, R. D., & Silyn‐Roberts, H. (1987). Entrainaient of the ultradian leaf movement rhythm of Desmodium gyrans by temperature cycles. Biological Rhythm Research, 18(3), 193-203.