The Last of Us oyununu ve “insanları zombileştiren mantar”ları duyanlarınız vardır aranızda, duymamışsanız bile yeni çıkan dizisini görmüşsünüzdür. Eğer hiçbir fikriniz yoksa siz değerli okuyuculara bu konu hakkında fikir sahibi edindirmek isterim.
“Yeryüzü – Planet Earth” belgeselinin bir bölümünde karıncaları zombileştiren bir mantar parazitinden bahsediliyor. Cordyseps sporları karıncaların vücutlarına ve beyinlerine nüfuz ediyor. Sonrasında Cordyseps karıncanın kafasından fışkırıyor. Mantar karıncayı ele geçiriyor, kafasında büyüyor ama karıncayı öldürmüyor. Çünkü mantar kendi yaşaması için konağını da yaşatıyor. Bu şekilde tüm koloni etkileniyor. İşte bu belgeseli izleyen ve oyun geliştiricileri olup “Yaramaz Köpek” (Naughty Dog) adlı bir oyun şirketinde çalışan iki kişi, şirket içinde kafalarındaki bu fikri geliştirmek üzere bir ekip toparlıyor ve yeni bir oyun üzerinde çalışmaya başlıyor. Geliştirdikleri oyunun adı The Last of Us (Bizden Geriye Kalanlar).
Oyun Kordiseps mantarının yavaş yavaş insanlara bulaşmasını ve daha sonra bir pandemi yaratmasını anlatıyor. Kitlesel yok oluştan söz ediyoruz. Dünyada sağ kalan insanlar oldukça az. Mantar resmen dünyayı ele geçiriyor fakat adı Ellie olan bir kız enfekte olmuş bir insan tarafından ısırılmasına rağmen hastalanmıyor. Mantar kendisini enfekte edemiyor. Joel isminde bir adam ile birlikte Ellie kendisindeki antikorlar sayesinde aşı bulma umudu ile büyük bir merkeze gitmesini anlatıyor. Tabii bu yolculuk o kadar da kolay değil.
Kordiseps Mantarı Nedir?
Bu mantarlar keseli mantarlar grubundandır. Tayland ve Brezilya’nın yağmur ormanlarında yaşayan bu cinse ait 400 kadar tür tespit edilmiştir. Bu türlerin tamamı iç parazitik mantarlardır ve genellikle böcekler ve diğer eklembacaklılar içerisinde yaşarlar. Bir kısmı da başka mantarlar üzerinde parazit yaşarlar. Eskiden bir Cordyceps türü olduğu düşünülen; ancak 2007 yılında yapılan bir filogeni araştırmasıyla ayrı bir cinse ait olduğu tespit edilen tür Ophiocordyseps unilateralis popülasyonları, yağmur ormanlarının nemli ve ılıman bölgelerindeki karıncalar ile gitgide daha sıkı bir ekolojik ilişki kurarlar.
Karıncalara Bulaşan Kordiseps İnsanlara da Bulaşabilir mi?
Sadece karıncalar değil. Başka böcekler ve hatta bazı sürüngenler, yani soğuk kanlı hayvanlar mantar enfeksiyonlarına yakalanabiliyor. Ama insanların vücut sıcaklığı yüksek olduğu için mantarlar açısından pek elverişli değil. “Peki ya insanların vücudu gibi gezegenimizin kendisi de ısınmaya başlar ve o mantarlar da daha sıcak ortamlarda yaşamaya alışırsa ne olur?” Dizide de bundan söz ediliyor işte.
Eğer mantarlar bir şekilde insanlara bulaşacaksa önce temel gıda maddelerini etkilemesi son derece mantıklı. Bununla ilgili tarihte yaşanmış bazı olaylar var. Mesela Fransa’daki bir kasabada ekmekten bulaşan bir ergot zehirlenmesi olmuştu. Uzunca bir süre bu saykedelik mantar yüzünden halkın halüsinasyonlar gördüğü ve hatta 5 kişinin ölümüne yol açan bu olayda gizli servislerin işi olabileceği gibi iddialar ortaya atılmıştı. Yani klasik biyolojik savaş iddiaları. Sonradan bazı akademisyenler bunun mümkün olamayacağını, burada iddia edildiği gibi, ergot kontaminasyonunun bir fırında yalnızca bir çuval tahılı etkilemeyeceğini söyledilerse de gerek oyuna ve gerekse yeni başlayan diziye bunun gibi hadiselerin etki ettiğini rahatlıkla söyleyebiliriz.
Kordiseps Karıncaları Nasıl Yönetiyor?
Karıncaların beyindeki motor fonksiyonları yöneten kısımları etkileyen kimyasallar salgılayarak yaptıkları ileri sürülmektedir.
Araştırmacıların yayınladıkları bir makalede uzmanlar, mantarın enfekte ettiği karıncaların kaslarını ve beyinlerini 3 boyutlu taramalarla incelediklerinde, mantarın karıncanın kaslarına derinlemesine nüfuz etmesine rağmen, beyinlerine hiç dokunmadıklarını keşfettiler.
Yani mantar, karıncaları adeta bir kukla ustasının yönettiği kukla gibi, kaslarını kasıp gevşeterek kontrol ediyor; beyinden vücuda gönderilen sinyallere hiç dokunmuyor.
Zombiler hakkında daha fazla bilgi almak için Zombi Biyolojisi serimize de göz atmayı unutmayın!
* Zombi Biyolojisi 101: Zombiler Gerçek Olabilir mi? Yeni Resident Evil ve Daha Fazlası (1. Kısım)
* Gerçek Zombi Benzeri Virüsler Var mı? (Zombi Biyolojisi 101: 2. Kısım)
mantar, zombi, enfeksiyon, beyin, kontrol, spor, patojen, virüs, çürük, doğa, tehlike, sağlık, immünite, parazit, hayvan, bitki, evrim, biyoloji, tıp, salgın, hastalık, enfeksiyon, tehlike, keşif, araştırma, ölüm, yaşam, tehlike, bulaşıcı, hastalık, mikroorganizma, mutasyon, mantar enfeksiyonu, saldırganlık, keşif, biyolojik silah, toksin, patojen, tür, epidemik, pandemik, ciddi, acil, koruma, önlem, kontrol. Kordiseps mantarı gerçek mi? Zombi mantarı var mı? The Last of Us mantar enfeksiyonu gerçek olabilir mi? İnsanları zombileştiren mantar enfeksiyonu var mı? Mantarlar insanları nasıl kontrol eder? Mantar enfeksiyonları ne kadar tehlikelidir? İmmünite sistemi mantar enfeksiyonlarına karşı nasıl mücadele eder? Doğada bulunan mantarlar insan sağlığına ne gibi riskler oluşturabilir? The Last of Us oyunundaki mantar enfeksiyonunun biyolojik gerçekliği nedir? Mantar enfeksiyonlarına karşı alınabilecek önlemler nelerdir?
