Ekonomik değere sahip bitkilerin sağlığı için birçok etken ve etmene dikkat etmek gerekmektedir. Bu etkenlerden biri de virüslerdir. Virüsler canlılar için yıllar boyunca büyük bir probleme neden olmaktadır. Canlıların sağlığını etkilemeleri, hızlı yayılmaları hem hayvanlar hem de bitkiler için büyük bir sorundur. Üreticilerin yetiştirdiği bitkilerin birinde bir virüs tespit edilmesi tüm ürünlerin atılmasına neden olmaktadır. Böylece bütün mahsulleri atan üretici ekonomik açıdan zarara uğramaktadır.
Bitkiler için büyük tehdit olan ve bunun için birçok araştırma yapılan virüsler, bilim insanları için çok önemlidir. Bunun sebebi, ortaya çıkan virüslerin hastalıkların tedavisi için vektör olarak kullanılabilir olmaları ve virüslerin yapısını anlamada çok önemli bir yere sahip olmalarıdır. İşte bitki virologları tarafından oylanan ilk 5 virüsün listesi karşınızda!
Tütün Mozaik Virüsü (TMV)
Bitki virologlarının olduğu bu toplumda 1 numara olarak tütün mozaik virüsü seçilmiştir. Bilimsel çalışmalar için büyük bir öneme sahip olan bu virüs model sistem olarak kullanılmaktadır. Tütün mozaik virüsü bulaşıcı ve küçük bir şey olduğunu tanımlayan ilk kişi Martinus Beijerinck’dir. Tütün mozaik virüsünün birçok bilimsel çalışmada rolü olduğu gibi en az iki nobel ödülünde de rolü bulunmaktadır.
Domates Benekli Solgunluk Virüsü (TSWV)
Domates benekli solgunluk hastalığı, 1915 yılında Avustralya’da ilk tanımı yapılmıştır. Virüsün çıkışından bu yana birçok tarım ürününü mahvetmiş, insanları maddi açıdan zarara uğratmıştır. 1994 yılına kadar bu maddi zararın yıllık 1 milyar ABD dolarını aştığı düşünülmektedir. Bu virüsün ekonomik değerinin fazla olmasının sebebi dünya çapında çok fazla konukçu sayısının olması, virüsten kaynaklı çok miktarda ürün kaybı ve bu virüsü yönetmede, önüne geçmede zorlukların bulunmasıdır.
Domates Sarı Yaprak Kıvrılma Virüsü (TYLCV)
Domates sarı yaprak kıvrılma virüsü, domateste meydana gelen ve neredeyse bütün dünyaya yayılan en önemli hastalıklardan biridir. Bu virüs Begomovirüs cinsi Geminiviridae familyasından beyaz sinek Bemisia tabaci tarafından domateslere aktarılmaktadır. Bu virüsten etkilenen mahsuller tamamen ölür ve hızlıca diğer mahsullere yayılmaktadır. Bu virüs 30 yılda hastalığın birçok yönünü ele alan birçok araştırmalarla etkileşime girmiştir. Bunlardan bazıları moleküler biyoloji, bitki-virüs vektör ilişkisi, epidemiyoloji, hastalık yönetimi ve direnç.
Salatalık Mozaik Virüsü (CMV)
Bromoviridae familyasında Cucumovirus cinsine ait olan salatalık mozaik virüsü, ilk olarak 1916 yılında tanımlanmasına rağmen farklı bitkilerde farklı semptomlar göstermesinden dolayı hep yanlış tanımlanmaktaydı. Bromoviridae ailesinin diğer üyelerine göre çok fazla konakçıya sahiptir. Bu virüs yaprak bitlerinden bulaşabildiği gibi tohumlardan da geçebilmektedir.
Patates Virüsü Y (PVY)
İlk olarak 1930’larda tanımlanan patates virüsü y, Solanaceae’de çok fazla konukçuya sahiptir. Bu virüs 40’tan fazla yaprak biti türü tarafından taşınmaktadır. Patateste semptomları mozaik ve yaprak dökülmesi şeklindedir. Ayrıca bu virüsten tütün mahsulleri, biber ve domates gibi ürünlerde etkilenmektedir. Etkilenen bu ürünlerde ciddi bir şekilde verim ve meyve kaybı olmaktadır.
Kaynakça
Scholthof, K. B. G., Adkins, S., Czosnek, H., Palukaitis, P., Jacquot, E., Hohn, T., … & Foster, G. D. (2011). Top 10 plant viruses in molecular plant pathology. Molecular plant pathology, 12(9), 938-954.
