Çocukluktan ergenliğe, ergenlikten yetişkinliğe geçiş sırasında bir dizi değişiklik yaşarız. Bu süreçte vücudumuz, sevdiğimiz veya sevmediklerimiz şeyler, hatta saç kesimimiz bile aynı kalmayabilir. Peki ya özünde kim olduğumuz? Yaşlandıkça, kişiliğimiz de değişir mi?
Gençlik döneminden yaşlılığa kadar değişen fiziksel dönüşümlerin birçoğunu hepimiz biliyoruz. Cildimiz eski esnekliğini kaybeder, çenenin ve burnun uzaması gözlemlenir, saç dökülmesi artar ve boyumuz olduğundan kısalır. Peki davranışlarımızdaki değişikler? Yaşlandıkça davranışlarımızdaki değişiklikleri gözlemlemeyi bırakma eğilimindeyizdir. Bunun bir nedeni, 30 yaşına geldiğimizde gelişiminin bittiğini varsaymamız olabilir. Kişiliğimizin sabit olduğunu düşünsek de aslında sürekli değişiyor.
Kişilik değişikliğine neler sebep olur?
Bazı bilim insanları kişilik değişiminin genetik etkenlerden ya da evrimsel güçlerden kaynaklanıyor olabileceğini düşünüyor. Diğer uzmanlar ise kişiliklerimizin kısmen genetik unsurlar tarafından şekillendirildiğine ancak yaşamımız boyunca sosyal baskılar sonucu dönüştüğüne inanıyor.
- genetik
- aile
- akıl hocaları
- ilişkiler
- topluluk üyeleri
- iş arkadaşları
Kişilik zamanla “daha iyi” olma eğilimindedir. Yani bu demek oluyor ki kişiliğimizde zamanla değişiyor. Psikologlar buna “olgunluk ilkesi” diyorlar. İnsanlar yaşlandıkça daha dışadönük, istikrarlı, uyumlu ve vicdanlı olurlar. Hatta mizah anlayışımız yaş aldıkça daha çok gelişiyor. Çocuk Gelişimi dergisinde yayınlanan 1995 tarihli bir araştırmada, çocukları 3 yaşından 18 yaşına kadar izlemişler. Bu araştırma sonucu araştırmacılar, örneğin, daha utangaç ve daha içine kapanık çocukların daha mutsuz gençlere dönüşme eğiliminde olduklarını buldular.
Ayrıca, bizler yaş aldıkça duygularımız üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmaya başlıyoruz. Bu da demek oluyor ki yaşlıların daha huysuz ve geçimsiz olduğu klişesinin de değişmesi gerekiyor. Psikoloji profesörü ve Urbana’daki Illinois Üniversitesi Sosyal ve Davranış Bilimleri Merkezi direktörü Brent Roberts, “Kişilik gelişiminde gördüğümüz tutarlı kalıp… Zamana ve yaşa göre hızlanan veya devam eden kazanımlardır” diyor.
Orta yaşta başarılı olmamıza yardımcı olan kişilik özelliklerinde artışlar meydana gelirken, yaşlı yetişkinler olduğumuzda bazıları azalır. Bunun nedeni muhtemelen sağlık sorunları, bir eşin kaybı veya topluluk üyeleri öldükçe sosyal bağlantıların kaybı olabilir. Bu nedenle, kişiliklerimizin hayatımız boyunca değiştiğini bilmek, bunları takip edebilmek için de önem taşıyor.
İlk yayınlanma: 4 Mart 2022
Güncellenme: 3 Mayıs 2023
Kaynak
BBC news, Zaria Gorvett (BBC Future), Yaşlandıkça insanların karakterleri nasıl değişiyor?
PsychCentral, Gina Ryder, Does Personality Change with Age? Science Says Yes
Live Science, Isobel Whitcomb, Does your personality change as you get older?
