Bugünlerde hayatımızın hemen her alanında en çarpıcı gelişmelerin yapay zeka alanında yaşandığını görüyoruz. Teknoloji dünyasında rekabet her geçen gün kızışıyor; yeni modeller, yeni sistemler ve her biriyle birlikte sınırları biraz daha zorlayan fikirler ortaya çıkıyor. Artık bu yarışa Türk mühendisleri de güçlü bir şekilde dahil oldu. Ve tamamen yerli imkânlarla geliştirilen bir büyük dil modeli sahneye çıktı: Kumru.
Türkçe’yi merkeze alan, ülkemizin mühendislik gücünü yansıtan, veri güvenliğini önceliklendiren bu yapay zeka modeli, yalnızca teknik bir gelişme değil; aynı zamanda dijital geleceğimizin bağımsızlığına atılmış önemli bir adım olarak bizleri temsil ediyor.
Önceki yapay zeka hakkında yazımda söz ettiğim o renklerden biriyle şimdi karşınızdayım. İyi okumalar dilerim.
Yapay Zeka Döneminde Yerli Bir Adım
Son yıllarda yapay zeka teknolojileri dünya genelinde büyük bir dönüşüm yarattı. ChatGPT, Gemini ve Copilot gibi modellerin önderliğinde, metin üretimi, özetleme ve analiz gibi görevler artık büyük dil modelleri (Large Language Models – LLM) tarafından kolayca yerine getirilebiliyor. Ancak bu gelişmelerin çoğu İngilizce merkezli yürütülüyor; Türkçe gibi sondan eklemeli diller için yeterince güçlü ve özgün modeller hâlâ sınırlı.
Tam da bu noktada, Türkiye’nin yeni yerli yapay zekası Kumru, dil teknolojilerinde önemli bir boşluğu doldurma amacıyla geliştirildi. Yaklaşık geçen hafta tanıtılan ve hızlı bir şekilde gündeme gelen model, Türkçe’nin dijital dünyadaki varlığını güçlendirmeye yönelik stratejik bir hamle olarak değerlendiriliyor.
Kumru’nun Ortaya Çıkış Sebebi
Kumru’nun geliştirilmesindeki en temel amaç, Türkçe’ye özgü bir büyük dil modeli oluşturmak. Türkçe’nin yapısı, İngilizce’den oldukça farklıdır; eklemeli biçimi, kelime köklerinin çok sayıda ek alabilmesi ve bağlama göre anlam değiştirmesi, bu dili modellemek için özel bir yaklaşım gerektirmektedir.
Uluslararası LLM’ler genellikle çok dilli veriyle eğitilir. Ancak bu veriler içinde Türkçe’nin payı oldukça düşüktür ve bu da modellerin Türkçe metinlerde düşük doğrulukla çalışmasına neden olmaktadır. Kumru, bu problemi merkezine alarak eksikliği gidermeyi hedefliyor. Ayrıca yalnızca Türkçe veriyle eğitilen bir model olma ve Türk mühendislerinin ürünü olma özelliğini taşımaktadır.
Ayrıca günümüzde tüm sistemler dijital olduğundan yerel veriler önem arz etmektedir. Veri güvenliği de Kumru’nun doğma sebeplerinden biri olarak değerlendiriliyor. Kamu kurumları, finans ve sağlık gibi alanlarda verinin yurtdışına çıkmaması büyük önem taşır. Kumru, yerel sunucularda çalışabilen bir altyapı sunarak, dışa bağımlılığı azaltmayı hedefliyor.
Geliştirici Ekip ve Vizyon
Kumru, Türkiye merkezli teknoloji şirketi VNGRS tarafından geliştirildi. VNGRS, bulut teknolojileri, yapay zeka ve yazılım mühendisliği alanlarında faaliyet gösteren bir yazılım şirketi. Şirket, projeyi tamamen Türk mühendislerle yürüttüğünü ve modelin hem mimarisinde hem de eğitim sürecinde bağımsız bir üretim gerçekleştirdiğini duyurmuştu. Ekip, vizyonun “Türkçe dilinde güvenli, uyumlu ve mükemmel sonuçlar üreten bir model geliştirmek” olarak aktarıyor.
Kumru’nun Kullanım Alanları
Kumru, metin temelli birçok görevi yerine getirebiliyor:
- Soru-cevap
- Metin üretimi ve yazı tamamlama
- Belge özetleme
- Türkçe-İngilizce çeviri
- Müşteri destek ihtiyaçları
- Günlük sohbet
Bu görevleri yerine getirirken Türkçe’ye özgü dil yapısını daha iyi kavrayabildiği için, küresel çok dilli modellere kıyasla daha doğal ve bizim dilimizin akışına uygun cümleler üretebildiği ifade ediliyor.
Örneğin, ChatGPT benzeri bir sistemde Türkçe atasözleri veya deyimlerle ilgili sorularda genellikle İngilizce düşünme kalıplarından kaynaklı anlam kaymaları olurken, Kumru bu ifadeleri dilin kendi kültürel bağlamında işleyebiliyor. Daha da geliştiği evrelerde atasözlerinin kökeni yönelik ileri anlatım yapma, günlük yaşamımızla bağdaştırma gibi üst düzey yetenekleri yerine getirmesi muhtemel olacaktır.
Doğum ve İlk Deneyimler
Kumru’nun en büyük avantajlarından birisi aslında diğer yapay zeka ürünlerine göre daha farklı. Hem yerli olduğu için kullanım talebi oldukça yüksek, hem de bizim davranış kalıplarımıza göre karşılık veren bize oldukça yakın bir araç konumunda. Diğerleriyle istesek de istemesek de hep gözükmeyen bir mesafe var gibi… Küçük bir hissiyat!
Model, daha tanıtıldığı ilk haftada sosyal medya ve teknoloji çevrelerinde yoğun ilgi gördü bile. Kullanıcılar, modelin yanıt hızını ve Türkçe akıcılığını övdü. Ancak bazı noktalarda, özellikle “aritmetik ve mantıksal çıkarım” gerektiren görevlerde hatalar yaptığı da bildirildi.
Bu durum, Kumru’nun “erken sürüm” aşamasında olduğundan kaynaklanıyor. Potansiyeli ve geleceği oldukça parlak bir yapay zeka olduğunu kabul etmek gerek.
Akıl yürütme gerketiren istemlerle gittiğinizde kapasitesi henüz sınırlı. Soyut veya çok adımlı mantık problemlerinde zorlanabileceği anlamına geliyor. Bir süre sonra bu yönde de gelişim göstereceği muhtemeller arasındadır.
İnternet erişimi olmadığı için kendi veri setinde bulunan konular hakkında sizinle bilgi paylaşımında bulunabilmektedir.
Son olarak, bazı kullanıcılar “tutarsız cevaplar” veya “konu dışı yanıtlar” gözlemlediklerini belirtiyor. Ancak bu durum, LLM’lerin neredeyse tümünde görülen bir olgu hatta daha bilindik ismiyle halüsinasyon oalrak isimlendiriliyor. Tüm yapay zekalarda olduğu gibi zamanla yapılan güncellemelerle azalacağı muhtemeldir.
“Kumru” Adının Anlamı ve Sembolik Yönü
Projenin adı olan “Kumru”, Türkçe’de barış, sadakat ve huzurla özdeşleştirilen bir kuş türünü temsil ediyor. İsminde taşıdığı bu anlam, modelin yerli ve sakin bir “dijital elçi” olma amacını yansıtıyor olabilir. Ayrıca yaşadığımız coğrafyada oldukça fazla bireyiyle yaşayan bir kuş olduğundan bir gün pencere yanında, parklarda yem atarak besleyerek, başka bir gün sesiyle veyahut bir okulun bahçesinde ağacın dallarına konmuş şekilde görmeniz çok yüksek oranda mümkündür. Resmî açıklamalarda bu ismin seçimine dair detaylı bilgi verilmemiş olsa da, “Kumru” adının yerli kimliği ve kültürel çağrışımıyla bilinçli bir seçim olduğu düşünülmektedir.
Sonuç
Kumru, Türkiye’nin yapay zeka sahnesine güçlü bir adım atmasını temsil ediyor. Yerel bir amaç için konsantre ve iradenin ürünü olarak var oluyor. Eksikleriyle, hatalarıyla, potansiyeliyle ve gelişim hızıyla önemli bir başlangıç. Türkçe düşünen, Türkçe konuşan ve Türkçe anlayan bir yapay zekanın ilk temellerini oluşturuyor. Bunların tümüyle, “Kumru” birnevi adını taşıdığı kuş gibi, umut ve sakinliği teknolojiyle harmanlayarak kanatlandıran ilk adım…
Daha fazlası için Moletik’i takip etmeyi unutmayın!
