Alel, Allelon
Yunanca
“Alel, Allel veya Alelmorf” kelimeleri, genetik biliminde kullanılmaktadır. Kelimenin kökeni, ilk kez 1902 yılında Alman genetikçi Wilhelm Johannsen tarafından kullanılmıştır. Johannsen, genetik çalışmalarında farklı varyantlara sahip genlerin varlığını ve etkisini açıklamak için “alleles” terimini kullanmıştır. Johannsen, Mendel’in genetik çalışmalarına dayanarak genetik varyasyonları tanımlamak için bu terimi oluşturdu. Bu terim, Yunanca kökenli olan “allelon” kelimesinden türetilmiştir, bu da “birlikte” veya “diğer” anlamına gelmektedir.
Alel Nedir?
Genetik biliminde kullanılan bir terimdir ve bir organizmanın belirli bir karakteristiği ya da özelliğini kodlayan genetik varyasyonlardan birini ifade eder. Aleller, aynı genin farklı versiyonlarıdır ve genellikle çiftler halinde bulunurlar. Bir alel, genetik lokusta (belirli bir kromozom üzerindeki belirli bir noktada) bulunan DNA dizisindeki farklılıklardan kaynaklanır.
Her bireyin iki kopyası olan bir genin her iki kopyasına da alel denir. Bir bireyin her iki aleli aynı ise, bu durumda homozigot (saf) olduğu söylenir. Eğer bireyin iki aleli farklı ise, bu durumda heterozigot (melez) olduğu söylenir. Örneğin, insanlarda göz rengini belirleyen bir gen için mavi göz rengi aleli ve kahverengi göz rengi aleli gibi farklı aleller bulunabilir.
Aleller, fenotipik çeşitlilik ve kalıtımın temel yapı taşlarıdır. Organizmanın dış görünümü, davranışı, hastalıklara karşı direnci gibi özellikler, sahip olunan alellerin kombinasyonları tarafından belirlenebilir. Bir bireyin sahip olduğu aleller, anne ve babadan alınır ve bir sonraki nesillere aktarılır.
Aleller, genetik çaprazlama ve mutasyonlarla ortaya çıkabilir. Genetik çaprazlama, anne ve babadan gelen alellerin rastgele kombinasyonlarının oluşturduğu bir süreçtir. Mutasyonlar ise DNA dizisindeki değişikliklerdir ve yeni alellerin oluşmasına yol açabilir.
Gregor Mendel’in bezelye bitkileri üzerinde yaptığı deneylerle keşfedilmiştir ve modern genetik çalışmalarında önemli bir rol oynamaktadır. Alellerin varlığı, genetik geçişin ve kalıtımın anlaşılmasına yardımcı olmuş ve genetik hastalıkların nedenlerinin ve taşıyıcılık durumlarının belirlenmesine olanak sağlamıştır.
Benzer içerikler için Moletik Sözlük‘ü takip etmeyi unutmayın!
Kaynakça
Allele | NIH, National Human Genome Research Institute. (Access Date: 14 September 2023). https://www.genome.gov/genetics-glossary/Allele .
Allele | Encyclopedia Britannica. (Access Date: 14 September 2023). https://www.britannica.com/science/allele .
