Mavi Işık Nereden Gelir?
En büyük mavi ışık kaynağı güneştir; HEV mavi ışık ışınları tüm güneş radyasyonunun % 50’sini oluşturur ve aslında gökyüzünün mavi görünmesini sağlayan şeydir. Bununla birlikte, diğer mavi ışık kaynakları aşağıdaki gibidir:
- Akıllı telefon
- Bilgisayar
- Tablet
- Televizyon
Bunlar, ekranın parlaklığını ve netliğini artırmak için LED arka ışık teknolojisini kullanan elektronik cihazlara yalnızca birkaç örnektir. Ancak LED ve floresan ampuller içeren lambalar da önemli bir mavi ışık kaynağıdır. Bu dalgalar çevremizde neredeyse her yerdedir -hem içeride hem dışarıda- ve çoğu zaman, neredeyse farkına bile varmayız.
Son birkaç yıldır mavi ışığın cilt üzerindeki etkisiyle ilgili endişeler artmaktadır. Bu, çoğunlukla, yapay ışık kaynakları (örn., kompakt floresan lambalar) ve televizyon ekranları, bilgisayar monitörleri, tabletler ve akıllı telefonlar gibi ışık yayan diyotlar (LED’ler) kullanan elektronik cihazlar tarafından bu tür ışığa maruz kalma miktarının artmasıyla beslenmiştir.
Uzun yıllar boyunca, çoğu ev aydınlatma sistemi, metal bir filamanın enerjilendiği akkor ışığına dayanıyordu ve bu da metalin parıldamasına veya aydınlatılmasına neden oluyordu. Ancak son on yılda mavi ışık yayan elektronik cihazların yaygınlaşmasının yanı sıra iç mekan aydınlatmasında da köklü değişiklikler oldu. Çoğu teknoloji uzmanı, bu aydınlatma kaynaklarının ve cihazlarının artan kullanımıyla paralel olarak mavi ışığa maruz kalmamızın zaman içinde artmaya devam edeceği konusunda hemfikirdir.
Çoğumuz ultraviyole (UV) radyasyonun cilt üzerindeki zararlı etkilerinin zaten farkındayız. Bu, UVB (280-320nm) ve UVA (320-400nm) olarak sınıflandırılan elektromanyetik spektrumun 280-400 nm aralığında güneş tarafından yayılan ışıktan oluşur. Neyse ki, yüksek enerjili ve zararlı UVC (200-280 nm) ışınları stratosferde ozon (O3) tarafından süzülür ve Dünya yüzeyine ulaşmaz. Genel olarak, UV radyasyonuna maruz kalma, ciltte fotoyaşlanma, fotoimmünosupresyon ve fotokarsinojenez dahil olmak üzere bir dizi zararlı etkiye yol açar.
Mavi Işığın Yararları Nelerdir?
Mavi ışık, sirkadiyen ritimleri sıfırlama işlevi gördüğü uyku bozukluklarını tedavi etmek için kullanılmıştır. Bilirubin’in kanda ve dokularda (gözler, cilt vb.) biriktiği ve genel olarak sarı bir görünüme neden olduğu yeni doğan sarılığı olan bebeklerin tedavisi için de faydalıdır. Mavi ışık cildin oldukça derinlerine nüfuz edebildiğinden, bilirubin’i vücuttan atılabilmesi için eritmek için bir fotodinamik terapi şekli olarak kullanılır.
Ayrıca, bir çalışmada, hafif ila orta derecede plak sedef hastalığı olan kişilerde bir sedef hastalığı yamasını tedavi etmek için 4 hafta boyunca mavi ışıklı bir cihaz kullanılmış ve kızarıklığı hafifletmeye, yamanın boyutunu küçültmeye yardımcı olmuş.
Hafif ila orta dereceli sivilceleri tedavi etmek için de kullanılmıştır. Bir çalışma, 7 günlük tedaviden sonra mavi ışığın siyah nokta, beyaz nokta ve diğer akne sayısını azalttığını buldu.
Aktinik keratoz yüz, kulaklar, dudaklar, eller ve güneşe maruz kalan diğer cilt bölgelerinde ortaya çıkan pullu şişliklerdir. Bazen cilt kanserine dönüşürler. Mavi ışık, bu kanser öncesi yamaların sayısını azaltmaya yardımcı olur ve çok az yan etki ile geniş cilt alanlarını tedavi eder.
Akne vulgaris, toplumun yaklaşık %80’ini etkilediği bildirilen yaygın bir hastalıktır. Bakteri, Propionibacterium acnes, akne gelişiminde rol oynar ve genellikle antibiyotik veya immünoterapiden oluşan çoğu tıbbi tedavinin birincil hedefidir. Mavi ışık tedavisinin, özellikle akne durumunda bazı bulaşıcı hastalıkların tedavisinde etkili olduğu bulunmuştur. Mavi ışığın akne ile mücadelede nasıl işlev gördüğünün tam mekanizması açıklanmasa da mavi ışığın gram pozitif ve gram negatif bakterilere karşı geniş spektrumlu antimikrobiyal aktiviteye sahip olduğu iyi bilinmektedir. UV ışık tedavisinin aksine, eksojen ışığa duyarlılaştırıcıların kullanımını gerektirmez ve genel olarak memeli hücrelerine daha az zarar verdiği kabul edilir.
Mavi Işığın Cilde Zararları Nelerdir?
Mavi ışığın cilt üzerindeki faydalı etkilerine rağmen, cilt araştırmaları camiasında zararlı etkileri konusunda önemli bir endişe vardır.
Mavi ışık, cilt yaşlanması, hücresel yenilenmeyi engelleme, ince çizgi ve koyu lekelerin çıkmasına sebep olabiliyor.
Schweiger grubu için çalışan dermatolog doktor Michele Farber konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Televizyonlarımızı ve telefonlarımızı gece izlemek uyku düzenimizi bozabilir. Artık uyku eksikliğinin cilt sorunlarına yol açabilecek ve yaşlanmayı hızlandırabilecek hormonal bozulmalara da neden olduğunu biliyoruz” ifadelerini kullandı.
Mavi ışık tehlikesinin hafife alınmaması gerektiğine işaret eden bilim insanları, ekranların yaydığı mavi ışığın doğal vücut saatine müdahale ederek, uyurken salgılanan melatonin hormonunun gecikmesine neden olduğunu söylüyor. Farber, günde bir saat mavi ışığa maruz kalmanın bile ciltte hasara neden olabileceği ileri sürüyor.
Mavi Işık Cilde Nasıl Zarar Verir?
Mavi ışığın yararlarının yanı sıra hafife alınmayacak derecede zararları olduğunu da artık biliyoruz ancak mavi ışığın cilde tam olarak nasıl zarar verdiğini merak ediyor olabilirsiniz. Cevap, görünür ışıkla ışınlama üzerine oksidatif stres -serbest radikaller ve antioksidanlar arasındaki dengesizlikten- kaynaklanmaktadır.
- Mavi ışığa maruz kalma, serbest radikaller de dahil olmak üzere reaktif oksijen türlerinin (ROS) oluşumunu artırır.
- Serbest radikaller, eşleşmemiş elektronları olan moleküllerdir; çoğu kararsız ve oldukça reaktiftir. Diğer elektron hücrelerini soyarak oksidatif strese neden olurlar.
- Mavi ışık dalga boyları cilde nüfuz eder ve sağlıklı hücrelerin DNA dokusuna saldıran serbest radikallerin üretimini uyarır .
- Mavi ışık enerjisi, cilde güç ve esneklik kazandırmaktan sorumlu iki protein olan kolajen ve elastin ile karşılaştığı cilt dokusunun dermal tabakasına uzanır.
- Kollajen ve elastin serbest radikal hasarı nedeniyle zayıfladığında, yaşlanma belirtileri hızlanır (foto yaşlanma olarak da bilinir), çünkü cilt dolgunluğunu, hacimli bütünlüğünü kaybeder ve ince çizgilerin ve kırışıklıkların gelişimine daha yatkın hale gelir.
- Mavi ışık ayrıca cilt hücrelerinizdeki melanin üretimini etkileyerek güneş lekelerine veya koyu lekelere yol açabilen hiper pigmentasyona neden olur. (Güneş ışığına maruz kalmaya tepki olarak cildinizi bronzlaştırmaktan sorumlu koyu pigment) Araştırmacılar, HEV ışığının neden olduğu pigmentasyonun, herhangi birinin neden olduğundan daha koyu ve daha kalıcı olduğunu bulmuştur.
- Mavi ışık tedavisi, bakteriyel akne ile ilişkili iltihabı tedavi etmek için kullanılabilse de, aşırı mavi ışığın yarattığı ROS, iltihabı, kızarıklığı ve şişmeyi tetikler . Bu aynı zamanda cilt hücresi bariyerinin işlevselliğini bozarak nem tutma kaybına ve bağışıklığın zayıflamasına neden olur.
Mavi ışığın hayatlarımızın neredeyse her alanında olduğunu, yararlarının yanı sıra zararlarını ve nasıl zarar verdiğini öğrendik. Mavi ışığın zararları olması tabi ki tüm cihazlarınızın fişini sonsuza kadar çıkarmanız gerektiği anlamına gelmez. Fakat gereğinden fazla maruz kalmamamız gerektiğini ve savunmayı sürdürmemiz gerektiğini sanırım artık daha iyi biliyoruz.
İlk yayımlanma tarihi: 4 Haziran 2021
Güncellenme tarihi: 15 Haziran 2024
