İspermeçet Balinaları ile yapılan çalışmalar, triaçilgliserollerin (yağların vücuttaki depo şeklidir, enerji kaynağı olarak işlev yapar), biyolojik olarak bilinmeyen başka bir görevini daha ortaya çıkarmıştır.
İspermeçet balinalarının kafaları oldukça büyüktür ve toplam vücut ağırlıklarının yaklaşık üçte birinden daha fazlasını oluşturmaktadır. Kafa ağırlığının yaklaşık %90’ını ispermeçet organı oluşturmuştur. Bu büyük kütle içerisinde ağırlığı yaklaşık 3.600 kg (yaklaşık 4 ton) olan, içerisinde bol miktarda doymamış yağ asidi bulunan triaçilgliserol ve mum karışımından oluşan ispermeçet yağı bulunmaktadır. Bu yağ karışımı balinanın normal vücut sıcaklığı olan 37°C’ de sıvı haldedir, ancak sıcaklık 31°C’ye indiğinde kristalleşmeye başlar ve sıcaklık bu değerin birkaç derece daha altına düştüğü zaman katılaşır.
İspermeçet yağının olası işlevi, ispermeçet balinalarının beslenme alışkanlıklarının ve anatomilerinin incelenmesiyle ortaya çıkmıştır. Bu memeliler büyük oranda derin sulardaki mürekkep balıklarıyla beslenir. Beslenmek için 1.000 m ya da daha derine dalış yaparlar; en derin dalışları 3.000 m (yaklaşık 2 mil) olarak kaydedilmiştir. Bu derinlikte bol bulunan mürekkep balıklarının rakipleri yoktur ve ispermeçet balinaları sessizce dinlenerek sadece mürekkep balıklarının önlerinden geçişini bekler.
Bir deniz hayvanının çaba sarf etmeden belirli bir derinlikte kalabilmesi için, onun çevresini saran suyun yoğunluğuyla aynı yoğunluğa sahip olması gerekir. Bu sebeple ispermeçet balinası batmamak için çevresini saran suyun yoğunluğuna kendini uyarlamıştır. Tropikal okyanuslarda su yüzeyinden derinlere indikçe suyun sıcaklığı ve yoğunluğu azalır. İspermeçet balinalarındaki ispermeçet yağının donma noktası burada bir anahtardır.
Derin dalışlar sırasında suyun sıcaklığı birkaç derece düştüğü zaman yağ katılaşır ya da kristal yapıya dönüşür ve yağın yoğunluğu artar. Böylece balina çevresindeki suyun yoğunluğuna ulaşır. Çeşitli fizyolojik mekanizmalar dalış sırasında yağın hızlı bir şekilde yoğunluğunun artmasını sağlar. Balina suyun yüzeyine dönerken, derin ve soğuk sularda katılaşan ispermeçet yağı erir ve bunun sonucunda yoğunluğu azalarak suyun yüzeyindeki yoğunluğa erişir. Bu durum ispermeçet balinalarının dikkate değer bir anatomik ve biyokimyasal çevre uyumuna sahip olduğunu gösterir.
Balinalar kendileri için gerekli triaçilgliserol ve mumların karışımından oluşan ispermeçet yağını, hayvanın dalma alışkanlıklarına uygun özel erime noktasında olacak şekilde, yeterli zincir uzunluğuna ve doymamışlığa sahip yağ asitlerinden sentezler.
Eskiden ispermeçet yağının en iyi lamba yağı olduğunun düşünülmesi ve günümüzde hala yağlama maddesi olarak ticaretinin yapılması nedeniyle, ne yazık ki ispermeçet balinalarının sayısı önemli ölçüde azalmıştır. Bazı ülkelerde bu memelilerin yoğun şekilde avlanması, ispermeçet balinalarının nesli tükenmekte olan türler arasına girmesine yol açmıştır.
⠀⠀
Kaynaklar
Nelson, D., Cox, M., & Hoskins, A. (2021). Lehninger principles of biochemistry (p. 347). New York: Macmillan Learning.
İspermeçet balinası – Physeter macrocephalus – Kaşalot Balinası. (2021). Retrieved 18 May 2021, from https://www.biyologlar.com/ispermecet-balinasi-physeter-macrocephalus-kasalot-balinasi
Kusmuğu Afrodizyak Olan, Yağından Golf Topu Yapılan Bir Hayvan: İspermeçet Balinası. (2021). Retrieved 18 May 2021, from https://onedio.com/haber/kusmugu-afrodizyak-olan-yagindan-golf-topu-yapilan-bir-hayvan-ispermecet-balinasi-704797
