Demokrasi, tarih boyunca büyük önem taşıyan bir konu olmuştur. Ancak, Sokrates’in alışılmışın dışındaki görüşleri, demokrasiyi farklı açılardan eleştirmiş ve bu yönetim biçiminin günümüzdeki durumunu düşündürmüştür. Peki Sokrates’in eleştirileri üzerinden demokrasinin evrimini ve onun haklı olma ihtimalini değerlendirebilmek mümkün mü?
Sokrates’in belli bir eğitim seviyesine sahip olmayanların oy kullanmaması gerektiğini düşünmesinin sebeplerini anlamak için onun demokrasiye yönelik eleştirilerini incelemek önemlidir. Sokrates, demokrasinin kusurlarını bir gemiye benzeterek açıklamıştır. Ona göre, bir gemide seyahat eden bir kişiye geminin başına kimin geçmesini tercih edeceğini sorduğunda, gemiciliğin kuralları ve gereklilikleri konusunda eğitim almış olan insanlara söz hakkı tanınmasını tercih etmektedir. Sokrates’e göre oy kullanma yeteneği de bir beceri olduğu için, insanlara sistematik bir şekilde öğretilmesi gerekmektedir. Oy vermek, rastgele sezgilere dayanmamalı ve belli bir rasyonel düşünce sürecini gerektirmelidir.
Sokrates’e göre, herkesin oy kullanma hakkına sahip olması sorumsuz bir yaklaşım olabilir. Oy kullanma hakkının, sadece konuları rasyonel bir şekilde ele alabilenlere verilmesi gerektiğini savunmaktadır. Sokrates’e göre, bu yeteneği kazanmamış olanların oy vermesine izin vermek, birini fırtınalı bir havada geminin kaptanı yapmak kadar sorumsuz bir davranış olabilir.
Sokrates’in bu düşünceleri, onun dönemindeki demokratik sisteme ve seçmenlerin tutumlarına yönelik eleştirilerini yansıtmaktadır. O dönemde demokrasi, demagogların etkisi altında kalabiliyor ve basit cevaplara dayalı popülist söylemler tercih edilebiliyordu. Sokrates, seçimlerde kişilerin niteliklerine ve yeteneklerine değil, duygusal manipülasyonlara dayalı kampanyalara odaklanıldığında, demokrasinin işlevselliğinin bozulabileceğini düşünmüştür.
Ancak, Sokrates’in bu düşünceleri tam olarak demokrasinin nasıl işlemesi gerektiğiyle ilgili bir çözüm sunmamaktadır. O sadece, oy verme yeteneğinin belirli bir eğitim ve rasyonel düşünce süreci gerektirdiğini vurgulamaktadır. Bu düşünceyle birlikte, entelektüel demokrasi kavramı ortaya çıkar, yani oy kullanma hakkının nitelikli bir şekilde kullanılabilmesi için belli bir eğitim seviyesinin önemli olduğu savunulur.
Bugünün perspektifinden bakıldığında, demokrasiyle ilgili tartışmalar ve eleştiriler hala devam etmektedir. Seçilen liderlerin niteliklerini, politikalarını ve kararlarının sonuçlarını değerlendirme süreci önemli bir konudur. Her ne kadar oy verme hakkı genellikle belli bir yaş sınırına bağlı olsa da, eğitim ve bilinç düzeyi gibi faktörlerin de daha fazla önem kazanması düşünülebilir.
Sonuç olarak, Sokrates’in belli bir eğitim seviyesine sahip olmayanların oy kullanmaması gerektiğini düşünmesi, demokrasinin işleyişine ilişkin eleştirilerini yansıtmaktadır. Ancak, bu düşünceyi tam olarak uygulamanın pratik zorlukları ve demokratik değerlere uygunluğu konularında farklı görüşler bulunmaktadır. Günümüzde demokrasinin nasıl daha iyi işleyebileceği ve seçmenlerin daha bilinçli tercihler yapabilmesi için nelerin yapılması gerektiği hala tartışma konusu olmaya devam etmektedir.
Bu konu hakkında sizin düşünceleriniz neler? Yorumlarda fikirlerinizi bizlerle paylaşın. Bir sonraki yazıda görüşmek üzere.
Kaynak
https://www.theschooloflife.com/article/why-socrates-hated-democracy/
https://bigthink.com/politics-current-affairs/why-socrates-hated-democracy-and-what-we-can-do-about-it/