Son zamanlarda üretim ve kullanım alanı artan plastikler, mikroplastik oluşturarak çevresel kirliliği arttırmaktadır. Ürün ve ambalaj imalatında kullanımının artması ucuz, esnek ve dayanıklı olmasından kaynaklanmaktadır. Böylece birçok avantajı olan plastikler çöplüklere atılarak, su ve kara ortamında birikime sebep olmaktadır.
Plastikler ve Mikroplastikler Bizi Nasıl Etkiliyor?
Stabil polimerlerden oluşan geleneksel plastikler (CP’ler), yüzlerce yıl doğada kalabilmektedir. Ortamda bulunan CP’ler, mekanik aşınma ve ultraviyole radyasyon ile <5 mm parçacık boyutunda mikroplastiklere (MP) ayrılır. Böylece MP’ler daha büyük spesifik yüzey alanıyla ve daha küçük boyutu ile birlikte organizmalar tarafından yutulup besin zincirine katılmaktadır. Organizmalar ile birlikte besin zincirine katılan MP’ler, besin zincirinin yukarısına doğru ilerlemekte ve besin zincirini zenginleştirmektedir. Böylece bitkilere, hayvanlara ve insanlara kadar gelen MP’ler canlıların sağlığı için büyük bir tehdit oluşturmaktadır.
BDP İle CP Arasındaki Fark Nedir?
Son zamanlarda plastiklerin artması, artan plastiklerin doğada çözünememesi yeni plastik arayışına sürüklemektedir. Bazı çalışmalar, bu probleme çözüm olarak CP’lerin biyolojik olarak parçalanabilen plastiklerle (BDP’ler) değiştirilmesini savunmaktadır. Ancak biyolojik plastiklerin geleneksel plastiklere göre bozunabilirliğinin artması, biyolojik plastiklerin mikroplastik için bozunma hızını arttırmaktadır. Bu önemli sorundan dolayı biyolojik plastiklerin çevre için ne kadar sağlıklı olacağı hala tartışma konusudur.
BDP’ler Nasıl Ayrışır?
Biyolojik plastikler fiziksel aşınma, ultraviyole radyasyon gibi fiziksel ve kimyasal kuvvetler ile BMP’ye dönüşmektedir. BMP’ler bozunma ile daha çok mineralleşmektedir ve çevreye salınmaktadır. BDP’lerin tamamen bozulması için çevresel koşullar genellikle ideal değildir. Çünkü BDP’ler için özel koşullar gerekmektedir. Buna kıyasla BDP’ler optimum koşullarda BMP’ye dönüşmektedir.
BDP Çevreye Nasıl Daha Az Zarar Verir?
Yapılan son çalışmalara göre, BDP’ler geleneksel plastiklere göre daha fazla miktarda mikroplastik doğaya salmaktadır. Ayrıca BDP’ler geleneksel plastiklere benzer mikroplastikler oluşturmaktadır. Ama BDP’ler geleneksel plastiklere göre daha güçlü kirletici taşıma yeteneğinde olmaktadırlar. Buna bağlı olarak BMP’lerin ortamdan uzaklaştırılması, mikroplastik salınımının azaltmasına yönelik daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
Kaynakça
Feng, S., Wang, H., Wang, Y. & Cheng, Q. (2023). A review of the occurrence and degradation of biodegradable microplastics in soil environments. Science of The Total Environment, Volume 904, Article: 166855. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2023.166855 .
