Gün geçmiyor ki bilim dünyasındaki bazı sorunlara yaratıcı çareler bulunduğu haberlerini görmeyelim. Bunların en yenisi de beyne direkt olarak ilaç taşıyabilmek üzerine yapılan bir çalışmada, parazitlerin tıpkı kargo görevlisi gibi kullanılması şeklinde ilginç bir yaklaşım ortaya koyuyor.
Beyin içine alacağı maddeler konusunda çok seçici bir organ olduğu için, araştırmacılar direkt olarak beyni hedefleyen ilaçların tasarlanması konusunda zorluklarla karşılaşıyordu. Buna bir çare olarak geliştirilmekte olan yeni bir yaklaşımda, yaygın bir tek hücreli beyin paraziti kullanarak, ilacı doğrudan hastanın beynine iletmek hedefleniyor.
Parazitleri kullanarak beyne ilaç taşımak mümkün mü?
İlaçları doğrudan beyin hücrelerine iletmek için tıbbi bir parazit kullanma fikri, çeşitli aşıların oluşturulmasına yardımcı olan eski bir fikre dayanıyor. Bu kavram, esasen hastaya tedavi etmek istediğiniz hastalık veya virüsün küçük bir miktarını bulaştıran ve daha sonra vücudun onunla savaşmaya alışmasını sağlayan aşılama yönteminin ta kendisi.
Aynı yöntem bugün grip ve hatta COVID-19 tedavisine yardımcı olmak amacıyla kullanılmakta. İlaçlar birçok hastalık ve rahatsızlığı tedavi etmek için uygun yollar sunarken, beyin genellikle bu ilaçların kendisine erişimi engeller. Bu nedenle bu sınırlamaları aşabilecek ve ilacı doğrudan etkilenen beyin hücrelerine iletebilecek bir tekniğe ihtiyaç duyulmaktaydı. Toxoplasma adılı beyin parazitleri de bu noktada devreye giriyor ve bu ihtiyaca yönelik bilim-kurgu tadında bir çözüm sunmaya aday görünüyor.
Aslında bu parazitler şu an bile çeşitli hayvanları ve insanları enfekte edebiliyor. Enfeksiyon, enfekte olmuş kedilerin dışkısında salınan sporların yutulması veya kontamine su veya yiyecek tüketilmesi gibi pek çok yolla görülebilmekte. Hatta tam da bu konuda daha önce yayınlamış olduğumuz “Kediniz Girişimci Olmanızı Sağlıyor Olabilir: Bu Parazitler Beyninizde Risk Değerlendirme Yeteneğini Olumsuz Etkiliyor!” başlıklı içeriğimizin de başrolü,Toksoplazma gondii ‘nin ta kendisiydi. Toxoplasma‘yı tıbbi parazit olarak bu kadar yetenekli kılan şey, kan-beyin bariyerini geçebilmesi ve beyin hücrelerini istila edebilmeleridir.
Bu içeriğe de göz atın:
Kediniz Girişimci Olmanızı Sağlıyor Olabilir: Bu Parazitler Beyninizde Risk Değerlendirme
Gerçekten de kediniz girişimci olmanızı sağlıyor olabilir mi? Enfekte olmuş kedilerin dışkısında yer alan Toksoplazma gondii adlı bir protozoon parazitinin…
Bu da onları doğrudan beyne ulaştırılması gereken ilaçlar için harika bir dağıtım aracı haline getiriyor. Araştırmacılar, Toxoplasma‘nın proteinleri konak hücresine salgılamak için kullandığı sistemi ele geçirerek bu fikri test ettiler. Daha sonra kendi Toxoplasma‘larını hibrit bir protein haline getirmek için genetik olarak tasarladılar ve esasen ilaç için bir “sırt çantası” oluşturdular. Çalışmanın bulgularını ve bundan sonra ne yapmayı planladıklarını detaylandıran bir çalışma Nature Microbiology’de yayınlandı.
Hastaların beyinlerine parazit göndermekten hala çok uzağız, ancak bu gelişme, gelecekte tıp endüstrisi için son derece yararlı olabilecek ilginç bir araştırma olarak göze çarpıyor. Başarılı olunduğu takdirde muhtemelen önümüzdeki yıllarda hızla ve aktif bir şekilde kullanılmaya başlanacak olan bu yeni yaklaşımın, hastalıkları tedavi etmek için gereken terapötik proteinleri, “tıbbi parazitler” aracılığıyla doğrudan beyin hücrelerine ulaştırmanın benzersiz ve ilginç bir yolu olacağını söylemek şimdiden mümkün.
Kaynak
https://www.nature.com/articles/s41564-024-01750-6
https://bgr.com/science/scientists-are-trying-to-use-a-parasite-to-inject-drugs-directly-into-the-brain/
